Αποικίες βακτηρίων φωλιάζουν στα κινητά τηλέφωνα. Πρωτότυπο πείραμα έδειξε το «ποιόν» τους, αποκαλύπτοντας τις καθημερινές μας συνήθειες
Αυτό σκέφτηκε και ο λέκτορας Μοριακής Βιολογίας Σάιμον Παρκ από το τμήμα Υγείας και Ιατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σάρεϊ στη Βρετανία και αποφάσισε να διεξαγάγει ένα πρωτότυπο πείραμα, στο πλαίσιο των μαθημάτων Βακτηριολογίας, με «συνεργούς» τους φοιτητές του και τα… κινητά τους τηλέφωνα.
«Ως μικροβιολόγος, γνωρίζω πολύ καλά ότι ο κόσμος μας κυριαρχείται από βακτήρια: υπάρχουν οπουδήποτε και αν κοιτάξουμε» λέει στο «Βήμα» ο δρ Παρκ. «Προκειμένου λοιπόν να κεντρίσω το ενδιαφέρον των φοιτητών στο μάθημα της Βακτηριολογίας αποφάσισα να σχεδιάσω ένα σύγχρονο πείραμα, με πρωταγωνιστή ένα πολύ οικείο τους αντικείμενο. Το κινητό τους τηλέφωνο. Στόχος μου ήταν η οπτικοποίηση, ώστε να δουν με τα μάτια τους τι ακριβώς συμβαίνει».
![]()
Κοινά βακτήρια του δέρματος σχηματίζουν το περίγραμμα της συσκευής, ενώ η «δαντέλα» στο εσωτερικό μέρος της αποτελείται από το βακτήριο Bacillus mycoides, το οποίο εντοπίζεται στο έδαφος
«Για τη διεξαγωγή ενός κανονικού επιστημονικού πειράματος τι θα χρειαζόμασταν; Δείγματα. Κάλεσα λοιπόν όσους από τους 90 φοιτητές μου ήθελαν να αναποδογυρίσουν το κινητό τους επάνω σε ένα τρυβλίο με την οθόνη προς τα κάτω. Οι 70 φοιτητές που αποφάσισαν να συμμετάσχουν ακολούθησαν τις οδηγίες αυτές, με αποτέλεσμα τα βακτήρια των κινητών τους να περάσουν στα τρυβλία. Αυτά στη συνέχεια τοποθετήθηκαν σε εκκολαπτήριο εργαστηρίου για ένα διάστημα τριών ημερών σε θερμοκρασία 30 βαθμών Κελσίου» περιγράφει ο ειδικός.
Μέσα στο διάστημα αυτό, οι βακτηριακές «φιγούρες» των κινητών «φύτρωσαν» στην κυριολεξία. Οπως φάνηκε και στην πράξη, όλες οι συσκευές κουβαλούσαν βακτήρια. «Οι φοιτητές είχαν μείνει έκπληκτοι από το αποτέλεσμα, ωστόσο τους εξηγήσαμε ότι πρόκειται για κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Στην πλειονότητά τους, τα περισσότερα από τα βακτήρια που βρήκαμε ήταν αβλαβή και εντοπίζονται - μεταξύ άλλων - πάνω στο δέρμα και στο σώμα μας»μας λέει ο δρ Παρκ.
Σε κάποια από τα κινητά παρ' όλα αυτά εντοπίστηκαν «αποικίες» χρυσίζοντος σταφυλόκοκκου (Staphylococcus aureus). «Πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις. Και πάλι δεν με εκπλήσσει το συγκεκριμένο γεγονός, αν σκεφτεί κανείς ότι το 20%-30% των ανθρώπων μεταφέρει το εν λόγω βακτήριο στα… ρουθούνια του. Αν για παράδειγμα πάμε στο νοσοκομείο και οι γιατροί εκεί θέλουν να εξετάσουν αν έχουμε μολυνθεί από χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο, τότε θα λάβουν δείγμα από το εσωτερικό των ρουθουνιών μας για να δουν αν το βακτήριο υπάρχει. Αν λοιπόν κάποιος έχει σταφυλόκοκκο στη βλέννα του και πιάσει τη μύτη του και στη συνέχεια το κινητό του, δεν είναι πολύ δύσκολο να μεταφέρει το βακτήριο στο κινητό του».
Οπως μας εξηγεί ο δρ Παρκ, ο «σκληραγωγημένος» S. aureus μπορεί να επιβιώσει στην επιφάνεια του κινητού για περίπου τρεις με τέσσερις ημέρες. «Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πρόβλημα ή απειλή στην περίπτωση ενός υγιούς ατόμου. Αν όμως μεταφέρουμε το μολυσμένο κινητό σε ένα νοσοκομείο, όπου υπάρχουν ασθενείς επιρρεπείς σε λοιμώξεις, τότε ενδεχομένως να υπάρχει πρόβλημα» ξεκαθαρίζει ο βρετανός λέκτορας.
![]()
Οι κίτρινες «φούσκες» που σχηματίζουν το περίγραμμα της συσκευής αποτελούνται από μια αποικία μικρόκοκκου, βακτήριο που εντοπίζεται και στο ανθρώπινο δέρμα
Βάσει των αποτελεσμάτων του ιδιαίτερου πειράματος, κάθε κινητό φάνηκε να αποτελεί μια ξεχωριστή ιστορία, στην οποία αποτυπωνόταν εν ολίγοις το πρόσφατο πρόγραμμα δραστηριοτήτων του ιδιοκτήτη του.
«Επειδή αγγίζουμε το κινητό μας πολύ συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας, ουσιαστικά μεταφέρουμε την αλληλεπίδραση που έχουμε με το γύρω περιβάλλον μας στην επιφάνεια της οθόνης του κινητού μας. Είναι σαν να πραγματοποιούμε δηλαδή μια "ανταλλαγή" βακτηρίων με το περιβάλλον. Αφήνουμε τα δικά μας και μαζεύουμε νέα αγγίζοντας αντικείμενα γύρω μας. Για παράδειγμα, σε ένα κινητό εντοπίσαμε βακτήρια που παρέπεμπαν σε πτώση του κινητού στο χώμα ή στην ενασχόληση του ιδιοκτήτη του με την κηπουρική».
Μελετώντας τον βακτηριακό «πλούτο» των κινητών, οι ειδικοί ήταν σε θέση να «διαβάζουν» τη λίστα των πρόσφατων δραστηριοτήτων των φοιτητών. Μπορούσαν δηλαδή να δουν αν και τι είχαν φάει, αν είχαν φτερνιστεί, αν είχαν κάνει σεξ ή αν είχαν επισκεφτεί την τουαλέτα.
«Αν κάποιος είχε πάει στην τουαλέτα, για παράδειγμα, και δεν είχε πλύνει τα χέρια του σωστά τότε θα μπορούσαμε να ανιχνεύσουμε περιττωματικά βακτήρια. Κατά κάποιον τρόπο δηλαδή, το κινητό μπορεί να μας προδώσει» μάς λέει γελώντας ο δρ Παρκ.
![]()
Λευκές και κίτρινες «πέρλες» βακτηρίων φύτρωσαν, στην κυριολεξία, μετά την εναπόθεση ενός συγκεκριμένου κινητού στο τρυβλίο
Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση προστατευτικού φιλμ οθόνης; «Αν τα αυτοκόλλητα αυτά δεν είναι απόλυτα λεία, τότε ενδεχομένως να συσσωρεύουν περισσότερα βακτήρια στην οθόνη του κινητού μας. Αν δηλαδή δεν έχoυν κολλήσει καλά ή φέρουν λεπτές ραβδώσεις στην επιφάνειά τους, τότε κάτι τέτοιο θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο βακτηριακής… "παγίδας"» προσθέτει ο ίδιος.
Και αν έχετε σκεφτεί ότι η χρήση των handsfree θα μπορούσε να αποτρέψει την επαφή μας με τον «κήπο» των βακτηρίων, τότε σκεφτείτε το ξανά γιατί, σύμφωνα με τον ειδικό, κάτι τέτοιο δεν θα βοηθούσε.
«Η χρήση των handsfree δεν θα έκανε κάποια ουσιαστική διαφορά και αυτό γιατί ο χειρισμός των smartphones απαιτεί την αφή. Οπότε πάλι θα αγγίζαμε την οθόνη του κινητού, παρά τη χρήση ακουστικών. Το σημείο συσσώρευσης των βακτηρίων σχετίζεται καθαρά και μόνο με το σημείο μέγιστης χρήσης της συσκευής. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των παλαιότερων κινητών - τα οποία επίσης ελέγξαμε - η οθόνη ήταν καθαρή και τα περισσότερα βακτήρια συσσωρεύονταν στα πλήκτρα, γιατί εκείνα χρησιμοποιούσαμε περισσότερο σε μια τέτοιου τύπου συσκευή» υποστηρίζει ο δρ Παρκ.
«Θα συμβούλευα τον κόσμο να μην ανησυχεί υπερβολικά για τα βακτήρια, γιατί αποτελούν μέρος της ζωής μας. Στην πλειονότητά τους είναι αβλαβή, ενώ υπάρχουν και πολλά που έχουν υποστηρικτικό ή ακόμη και ωφέλιμο ρόλο. Για παράδειγμα, κάποια από αυτά σχετίζονται με τη διαδικασία της διάσπασης των τροφών, κάποια άλλα παράγουν οξυγόνο και, γιατί όχι, κάποια τονώνουν το ανοσοποιητικό μας. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι τα βακτήρια που ζουν στον οργανισμό μας είναι 10 φορές περισσότερα από τον συνολικό αριθμό των ανθρώπινων κυττάρων. Για παράδειγμα, αν τα ζυγίζαμε θα μιλούσαμε για περίπου 1,5-2,5 κιλά βακτηρίων. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι μιλάμε για πολλά βακτήρια ή καλύτερα για έναν "ζωολογικό κήπο" βακτηρίων» επισημαίνει ο επιστήμονας.
«Θα ήταν παρ' όλα αυτά καλή ιδέα αν καθαρίζαμε το κινητό μας τηλέφωνο μία φορά την εβδομάδα με λίγο σαπούνι και νερό, καθώς και οι λιπαρές ουσίες που εκκρίνει το δέρμα ευνοούν την ανάπτυξη των βακτηρίων στην επιφάνεια της συσκευής μας».
ΒΗΜΑ
Στην εποχή της τεχνολογίας, όπου το ατελείωτο «ταξίδι» της επικοινωνίας ξεκινά από τα έξυπνα κινητά μας, έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσες φορές χαϊδεύουμε τις συσκευές μας ημερησίως; Εχετε σκεφθεί πόσο συχνά «σέρνουμε» το δάχτυλό μας στην οθόνης αφής; Αν ναι, τότε ενδεχομένως να έχετε αναρωτηθεί για τον «ζωολογικό κήπο» βακτηρίων που ζει πάνω στα κινητά μας και μάλιστα… «θεριεύει» κάθε φορά που τα προικισμένα με νέες ποικιλίες δάχτυλά μας γλιστρούν και πάλι στην επιφάνειά τους.
Αυτό σκέφτηκε και ο λέκτορας Μοριακής Βιολογίας Σάιμον Παρκ από το τμήμα Υγείας και Ιατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σάρεϊ στη Βρετανία και αποφάσισε να διεξαγάγει ένα πρωτότυπο πείραμα, στο πλαίσιο των μαθημάτων Βακτηριολογίας, με «συνεργούς» τους φοιτητές του και τα… κινητά τους τηλέφωνα.
«Ως μικροβιολόγος, γνωρίζω πολύ καλά ότι ο κόσμος μας κυριαρχείται από βακτήρια: υπάρχουν οπουδήποτε και αν κοιτάξουμε» λέει στο «Βήμα» ο δρ Παρκ. «Προκειμένου λοιπόν να κεντρίσω το ενδιαφέρον των φοιτητών στο μάθημα της Βακτηριολογίας αποφάσισα να σχεδιάσω ένα σύγχρονο πείραμα, με πρωταγωνιστή ένα πολύ οικείο τους αντικείμενο. Το κινητό τους τηλέφωνο. Στόχος μου ήταν η οπτικοποίηση, ώστε να δουν με τα μάτια τους τι ακριβώς συμβαίνει».
Smartphones στο μικροσκόπιο
Κοινά βακτήρια του δέρματος σχηματίζουν το περίγραμμα της συσκευής, ενώ η «δαντέλα» στο εσωτερικό μέρος της αποτελείται από το βακτήριο Bacillus mycoides, το οποίο εντοπίζεται στο έδαφος
«Για τη διεξαγωγή ενός κανονικού επιστημονικού πειράματος τι θα χρειαζόμασταν; Δείγματα. Κάλεσα λοιπόν όσους από τους 90 φοιτητές μου ήθελαν να αναποδογυρίσουν το κινητό τους επάνω σε ένα τρυβλίο με την οθόνη προς τα κάτω. Οι 70 φοιτητές που αποφάσισαν να συμμετάσχουν ακολούθησαν τις οδηγίες αυτές, με αποτέλεσμα τα βακτήρια των κινητών τους να περάσουν στα τρυβλία. Αυτά στη συνέχεια τοποθετήθηκαν σε εκκολαπτήριο εργαστηρίου για ένα διάστημα τριών ημερών σε θερμοκρασία 30 βαθμών Κελσίου» περιγράφει ο ειδικός.
Μέσα στο διάστημα αυτό, οι βακτηριακές «φιγούρες» των κινητών «φύτρωσαν» στην κυριολεξία. Οπως φάνηκε και στην πράξη, όλες οι συσκευές κουβαλούσαν βακτήρια. «Οι φοιτητές είχαν μείνει έκπληκτοι από το αποτέλεσμα, ωστόσο τους εξηγήσαμε ότι πρόκειται για κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Στην πλειονότητά τους, τα περισσότερα από τα βακτήρια που βρήκαμε ήταν αβλαβή και εντοπίζονται - μεταξύ άλλων - πάνω στο δέρμα και στο σώμα μας»μας λέει ο δρ Παρκ.
Σε κάποια από τα κινητά παρ' όλα αυτά εντοπίστηκαν «αποικίες» χρυσίζοντος σταφυλόκοκκου (Staphylococcus aureus). «Πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις. Και πάλι δεν με εκπλήσσει το συγκεκριμένο γεγονός, αν σκεφτεί κανείς ότι το 20%-30% των ανθρώπων μεταφέρει το εν λόγω βακτήριο στα… ρουθούνια του. Αν για παράδειγμα πάμε στο νοσοκομείο και οι γιατροί εκεί θέλουν να εξετάσουν αν έχουμε μολυνθεί από χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο, τότε θα λάβουν δείγμα από το εσωτερικό των ρουθουνιών μας για να δουν αν το βακτήριο υπάρχει. Αν λοιπόν κάποιος έχει σταφυλόκοκκο στη βλέννα του και πιάσει τη μύτη του και στη συνέχεια το κινητό του, δεν είναι πολύ δύσκολο να μεταφέρει το βακτήριο στο κινητό του».
Οπως μας εξηγεί ο δρ Παρκ, ο «σκληραγωγημένος» S. aureus μπορεί να επιβιώσει στην επιφάνεια του κινητού για περίπου τρεις με τέσσερις ημέρες. «Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πρόβλημα ή απειλή στην περίπτωση ενός υγιούς ατόμου. Αν όμως μεταφέρουμε το μολυσμένο κινητό σε ένα νοσοκομείο, όπου υπάρχουν ασθενείς επιρρεπείς σε λοιμώξεις, τότε ενδεχομένως να υπάρχει πρόβλημα» ξεκαθαρίζει ο βρετανός λέκτορας.
Πώς προδίδουν τους χρήστες
Οι κίτρινες «φούσκες» που σχηματίζουν το περίγραμμα της συσκευής αποτελούνται από μια αποικία μικρόκοκκου, βακτήριο που εντοπίζεται και στο ανθρώπινο δέρμα
Βάσει των αποτελεσμάτων του ιδιαίτερου πειράματος, κάθε κινητό φάνηκε να αποτελεί μια ξεχωριστή ιστορία, στην οποία αποτυπωνόταν εν ολίγοις το πρόσφατο πρόγραμμα δραστηριοτήτων του ιδιοκτήτη του.
«Επειδή αγγίζουμε το κινητό μας πολύ συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας, ουσιαστικά μεταφέρουμε την αλληλεπίδραση που έχουμε με το γύρω περιβάλλον μας στην επιφάνεια της οθόνης του κινητού μας. Είναι σαν να πραγματοποιούμε δηλαδή μια "ανταλλαγή" βακτηρίων με το περιβάλλον. Αφήνουμε τα δικά μας και μαζεύουμε νέα αγγίζοντας αντικείμενα γύρω μας. Για παράδειγμα, σε ένα κινητό εντοπίσαμε βακτήρια που παρέπεμπαν σε πτώση του κινητού στο χώμα ή στην ενασχόληση του ιδιοκτήτη του με την κηπουρική».
Μελετώντας τον βακτηριακό «πλούτο» των κινητών, οι ειδικοί ήταν σε θέση να «διαβάζουν» τη λίστα των πρόσφατων δραστηριοτήτων των φοιτητών. Μπορούσαν δηλαδή να δουν αν και τι είχαν φάει, αν είχαν φτερνιστεί, αν είχαν κάνει σεξ ή αν είχαν επισκεφτεί την τουαλέτα.
«Αν κάποιος είχε πάει στην τουαλέτα, για παράδειγμα, και δεν είχε πλύνει τα χέρια του σωστά τότε θα μπορούσαμε να ανιχνεύσουμε περιττωματικά βακτήρια. Κατά κάποιον τρόπο δηλαδή, το κινητό μπορεί να μας προδώσει» μάς λέει γελώντας ο δρ Παρκ.
Τα προστατευτικά προστατεύουν;
Λευκές και κίτρινες «πέρλες» βακτηρίων φύτρωσαν, στην κυριολεξία, μετά την εναπόθεση ενός συγκεκριμένου κινητού στο τρυβλίο
Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση προστατευτικού φιλμ οθόνης; «Αν τα αυτοκόλλητα αυτά δεν είναι απόλυτα λεία, τότε ενδεχομένως να συσσωρεύουν περισσότερα βακτήρια στην οθόνη του κινητού μας. Αν δηλαδή δεν έχoυν κολλήσει καλά ή φέρουν λεπτές ραβδώσεις στην επιφάνειά τους, τότε κάτι τέτοιο θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο βακτηριακής… "παγίδας"» προσθέτει ο ίδιος.
Και αν έχετε σκεφτεί ότι η χρήση των handsfree θα μπορούσε να αποτρέψει την επαφή μας με τον «κήπο» των βακτηρίων, τότε σκεφτείτε το ξανά γιατί, σύμφωνα με τον ειδικό, κάτι τέτοιο δεν θα βοηθούσε.
«Η χρήση των handsfree δεν θα έκανε κάποια ουσιαστική διαφορά και αυτό γιατί ο χειρισμός των smartphones απαιτεί την αφή. Οπότε πάλι θα αγγίζαμε την οθόνη του κινητού, παρά τη χρήση ακουστικών. Το σημείο συσσώρευσης των βακτηρίων σχετίζεται καθαρά και μόνο με το σημείο μέγιστης χρήσης της συσκευής. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των παλαιότερων κινητών - τα οποία επίσης ελέγξαμε - η οθόνη ήταν καθαρή και τα περισσότερα βακτήρια συσσωρεύονταν στα πλήκτρα, γιατί εκείνα χρησιμοποιούσαμε περισσότερο σε μια τέτοιου τύπου συσκευή» υποστηρίζει ο δρ Παρκ.
Λίγο σαπούνι και νερό
Η ύπαρξη βακτηρίων τόσο στα κινητά, στο γύρω περιβάλλον ή ακόμη και στο εσωτερικό του οργανισμού μας αποτελεί φυσιολογική κατάσταση, κατά τον ειδικό. Παρ' όλα αυτά, απλές καθημερινές συνήθειες, όπως για παράδειγμα το συχνό πλύσιμο των χεριών και ο εβδομαδιαίος καθαρισμός της οθόνης των smartphones, θα μπορούσαν να πείσουν ακόμη και τους υποχόνδριους να αφήσουν τις ανησυχίες τους κατά μέρος.
«Θα συμβούλευα τον κόσμο να μην ανησυχεί υπερβολικά για τα βακτήρια, γιατί αποτελούν μέρος της ζωής μας. Στην πλειονότητά τους είναι αβλαβή, ενώ υπάρχουν και πολλά που έχουν υποστηρικτικό ή ακόμη και ωφέλιμο ρόλο. Για παράδειγμα, κάποια από αυτά σχετίζονται με τη διαδικασία της διάσπασης των τροφών, κάποια άλλα παράγουν οξυγόνο και, γιατί όχι, κάποια τονώνουν το ανοσοποιητικό μας. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι τα βακτήρια που ζουν στον οργανισμό μας είναι 10 φορές περισσότερα από τον συνολικό αριθμό των ανθρώπινων κυττάρων. Για παράδειγμα, αν τα ζυγίζαμε θα μιλούσαμε για περίπου 1,5-2,5 κιλά βακτηρίων. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι μιλάμε για πολλά βακτήρια ή καλύτερα για έναν "ζωολογικό κήπο" βακτηρίων» επισημαίνει ο επιστήμονας.
«Θα ήταν παρ' όλα αυτά καλή ιδέα αν καθαρίζαμε το κινητό μας τηλέφωνο μία φορά την εβδομάδα με λίγο σαπούνι και νερό, καθώς και οι λιπαρές ουσίες που εκκρίνει το δέρμα ευνοούν την ανάπτυξη των βακτηρίων στην επιφάνεια της συσκευής μας».
ΒΗΜΑ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ