Μη Γράφεις Περιττά Πράγματα

Χρήστος Οικονόμου

[Εις εαυτόν]

Μη γράφεις περιττά πράγματα.

Μη γράφεις για να εκφραστείς, για να πεις τον πόνο σου ή την άποψή σου για τη ζωή και τον κόσμο. Η λογοτεχνία είναι προσωπική αλλά όχι ιδιωτική υπόθεση.

Ο πάσχων άνθρωπος, ο άνθρωπος που δοκιμάζεται: η μεγάλη σου έγνοια.

Η δουλειά σου δεν είναι να αναπαριστάς ή να σχολιάζεις την πραγματικότητα, αλλά να δημιουργείς νέες πραγματικότητες, γράφοντας με αιμοφόρες λέξεις, λέξεις που αν τις κόψεις θα τρέξουν αίμα.

Μην αφήνεις τίποτα στην τύχη, ούτε ένα κόμμα, ούτε μια τελεία. Θυμήσου ότι, πάνω απ’ όλα, οφείλεις να είσαι τεχνίτης των λέξεων και των σημείων στίξης.

Εξάσκησε το βλέμμα σου για να καταγράφει την παραμικρή λεπτομέρεια. Η λεπτομέρεια είναι η ζωογόνος δύναμη της λογοτεχνίας.

Θυμήσου τι είπε ο Τσέχοφ: η λογοτεχνία πρέπει να γίνεται κατανοητή αμέσως, σε δευτερόλεπτα.

Θυμήσου τι είπε ο Φροστ: ο αυτί είναι ο μόνος αληθινός συγγραφέας και ο μόνος αληθινός αναγνώστης.

Να μη νιώθεις δέος, ούτε λαγνεία για τις λέξεις. Αρκεί να τις αγαπάς.

Να τρίβεσαι με τις λέξεις. Να παίζεις με τις λέξεις. Να τις βλέπεις, να τις αγγίζεις, να τις γεύεσαι, να τις μυρίζεις —και, κυρίως, να τις ακούς. Οι λέξεις είναι πλάσματα ζωντανά, όχι εκθέματα σε μουσείο.

Η λογοτεχνία χωρίς ήθος είναι περιττή λογοτεχνία. Ήθος στη λογοτεχνία σημαίνει ν’ αγωνίζεσαι για να μείνουν ζωντανές οι αξίες που εμψυχώνουν τον άνθρωπο, που τον ενθαρρύνουν να μείνει άνθρωπος. Η απόσταση που χωρίζει το ήθος από την ηθική είναι τόσο μεγάλη όσο η απόσταση που χωρίζει τη δικαιοσύνη από τον νόμο και την αγάπη από τη φιλανθρωπία.

Να γράφεις κάθε μέρα — στο χαρτί ή στο μυαλό σου.

Να ξαναγράφεις κάθε μέρα ό,τι έγραψες στο χαρτί ή στο μυαλό σου.

Θυμήσου ότι οι λέξεις είναι ο μοναδικός τρόπος που έχεις στη διάθεσή σου για να μοιραστείς την έκσταση με τον αναγνώστη.

Η λογοτεχνία δεν είναι δημοσιογραφία, δεν είναι χρονογράφημα, δεν είναι εγχειρίδιο αυτοβοήθειας, δεν είναι μανιφέστο ιδεών, ούτε πολιτική διακήρυξη.

Η λογοτεχνία δεν είναι αισιόδοξη ή απαισιόδοξη. Η λογοτεχνία είναι πίστη. Πίστη στον μύθο και στα πρόσωπα που κουβαλάνε τον μύθο.

Η λογοτεχνία είναι εμψύχωση. Είναι δοκιμασία. Είναι η σταύρωση πριν την ανάσταση και η ανάσταση μετά τη σταύρωση. Η λογοτεχνία είναι η αλήθεια που γεννιέται μέσα από τις αντιφάσεις και τις αμφιβολίες.

Η λογοτεχνία είναι η αέναη προσπάθεια να γίνεις κάποιος άλλος, να βρεθείς κάπου αλλού.

Δεν αρκεί ν’ ανοίξεις ένα βιβλίο. Πρέπει ν’ ανοιχτείς εσύ στο βιβλίο.

Η καλή λογοτεχνία σε προκαλεί να διαβείς τα πιο δύσβατα απ’ όλα τα σύνορα: τα σύνορα του εαυτού σου.

Η λογοτεχνία πρέπει ν’ αρδεύεται από τα μεγάλα ρεύματα της εποχής της αλλά να μην πλημμυρίζει από κανένα.

Η λογοτεχνία είναι το σταυροδρόμι όπου σμίγουν ο συγγραφέας, ο τόπος, ο χρόνος και η αιωνιότητα.

Ο συγγραφέας δεν είναι μόνο σεισμογράφος ή σεισμολόγος. Ο συγγραφέας πρέπει να είναι ο σεισμός.

Δεν πρέπει ν’ αναρωτιέσαι αν η λογοτεχνία μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο αλλά αν θ’ άξιζε να ζεις σ’ έναν κόσμο χωρίς λογοτεχνία.

Η λογοτεχνία δεν μας κάνει καλύτερους ανθρώπους. Υπάρχει όμως η σοβαρή πιθανότητα να μας κάνει περισσότερο ανθρώπους.

Μία πρέπει να είναι η μεγαλύτερη έγνοια σου: πώς θα μικρύνεις, κάθε φορά, το χάσμα που χωρίζει αυτά που έχεις γράψει στο μυαλό σου από εκείνα που θα γράψεις στο χαρτί.

Να θυμάσαι ότι δεν είσαι μέντιουμ, ούτε αγγελιαφόρος. Να θυμάσαι ότι πρέπει να αφηγηθείς την ιστορία όχι έτσι όπως έγινε, αλλά έτσι όπως πρέπει.

Ο συγγραφέας παλεύει με τις ιδέες, τις αναμνήσεις, τις εμπειρίες, τις αρχές και τη συνείδησή του. Παλεύει με τις αμφιβολίες, τις αντιφάσεις, τις αγωνίες, τους εφιάλτες, τα όνειρά του. Η πιο σκληρή πάλη, όμως, είναι με τις λέξεις.

Η λογοτεχνία δίνει πρόσωπο στο απρόσωπο.

Το χρέος του συγγραφέα δεν είναι μόνο να ρίχνει φως στο σκοτάδι, αλλά να δίνει πρόσωπο στο σκοτάδι.

Η λογοτεχνία είναι η συναίρεση του ατομικού με το κοινωνικό, του προσωπικού με το συλλογικό.

Η λογοτεχνία είναι ένας μοναχικός αγώνας για την κατάλυση της μοναξιάς, με την απόλυτη επίγνωση όμως του γεγονότος ότι, ειδικά στην εποχή μας, η μοναξιά δεν είναι ο εφιάλτης της ανθρώπινης επικοινωνίας αλλά το χαρακτηριστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσονται οι ανθρώπινες σχέσεις.

Ο φόβος δεν είναι το αντίπαλον δέος της ελπίδας, αλλά το χαρακτηριστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζει η ελπίδα. Είναι χρέος του συγγραφέα να δείξει πώς ο φόβος δεν μπορεί να προγράψει την ελπίδα, έτσι όπως η επίγνωση του θανάτου δεν μπορεί να προγράψει τη ζωή.

Ο Χρήστος Οικονόμου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970.
Έχει δημοσιεύσει τις συλλογές διηγημάτων «Η γυναίκα στα κάγκελα» (Ελληνικά Γράμματα) και «Κάτι θα γίνει, θα δεις» (Πόλις), που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος και έχει μεταφραστεί στα γερμανικά και τα ιταλικά.

artworks : Daniel Barkley