Όλη η ιστορία του ανθρώπου και η σχέση του με την φύση σε 4 λεπτά...
ΠΗΓΗ
Η ΣΧΕΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ Ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Εδώ και εκατομμύρια χρόνια, το θαύμα της ζωής δια μέσω της φύσης, εκδηλώθηκε με άπειρες μορφές αναπαράγοντας με απίστευτους συνδυασμούς τα είδη, ενισχύοντας κάποια ή καταστρέφοντας κάποια άλλα, με τελειότερη ύπαρξη στην Γη, τον άνθρωπο.
Η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον, τον απασχόλησε από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια, οδηγώντας τον στην ερευνά και παρατήρηση των δυνάμεων της φύσης, έτσι ώστε να τις κατανοήσει, και να εισχωρήσει σταδιακά πίσω από τα φαινόμενα, στους νόμους που διέπουν την πλανητική τάξη και ευρυθμία.
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεοποιήσει την φύση, τα πάντα για αυτούς ήταν πλήρη θεών, συνεπώς το θείο ενυπήρχε σε όλα τα φυσικά φαινόμενα.
Για την αρχαία Ελληνική σκέψη ο κόσμος αποτελούσε ένα εν-τάξη σύμπαν του οποίου η προκαθορισμένη υπέρβαση επιφέρει αταξία και κυρώσεις, καθώς όπως αναφέρει ο Ηράκλειτος: «ο Ήλιος δεν θα υπερβεί τα όρια του, ειδάλλως, οι Ερινύες που επικουρούν τη Δίκη, θα τον ανακαλύψουν».Ο ελληνικός φιλοσοφικός στοχασμός, δια μέσω των Ιώνων φιλόσοφων, συνέλαβε την φύση και το σύμπαν, ως ένα αιώνιο «ενιαίο» Όλον, ανάγοντας την αιτία τους σε μία πρωταρχική αυτό - γέννητη και αυτό - εξελισσόμενη ουσία-αρχή , που παραμένει άφθαρτη και αναλλοίωτη παρ’ όλες τις επιφανειακές της μεταβολές.
Εφόσον ο κόσμος είναι μια εύτακτη ενότητα, Θεός και κόσμος ταυτίζονται, η θεότητα «θέει», τρέχει με άπειρες «εκφάνσεις», θεότητες τμήματα της συνείδησης του, διαμέσου των οποίων λειτουργεί το αενάως, εξελισσόμενο «γίγνεσθαι είναι του».
Η ύλη για την Ιωνική φιλοσοφία, βρίσκεται σε μία διαρκή ροή, όπου λαμβάνουν χώρα αντιθέσεις και συνθέσεις, μεταξύ των αναρίθμητων τμημάτων της, για να συνθέσει νέες ενότητες από τον εαυτό της, ενώ παράλληλα κάθε τι στην φύση έχει εν δυνάμει, ικανότητα για συνείδηση.
Ο μικρόκοσμος κατά συνέπεια αποτελεί μία αντανάκλαση του μακρόκοσμου, συνεπώς και ο άνθρωπος είναι μικρογραφία του κόσμου, άρα υφίσταται μία άρρητη ενότητα του ανθρώπου και της φύσης.
Και για την στωική φιλοσοφία αργότερα ο κόσμος είναι άφθαρτος, αγέννητος , ενώ τα πάντα ορατά και αόρατα, είναι οργανικά τμήματα μίας Θείας Ενότητας, μηδενός εξαιρουμένου, από τους Θεούς έως τους ανθρώπους. Συνεπώς όλα τα μέλη του κόσμου είναι τέκνα της ιδίας Αρχής, και οφείλουν διαρκή αλληλοσεβασμό. Για αυτό τον λόγο, καθήκον του ανθρώπου είναι να ζει σε αρμονία με το Σύμπαν. Σε αντίθετη περίπτωση, βλάπτοντας κανείς τους συνάνθρωπους του ή την φύση, βλάπτεται τελικά ο ίδιος.
Η προστασία του περιβάλλοντος συνεπώς, έπαιζε πρωταρχικό ρόλο στις ανθρώπινες δραστηριότητες της Αρχαίας Ελλάδας αλλά και όλων των αρχαίων πολιτισμών γενικότερα . Μία θέση που έρχεται σε αντίθεση με τον ανθρωποκεντρισμό που επικράτησε με την κατάρρευση του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού, και που επικρατεί έως σήμερα, ο οποίος τοποθετεί τους ανθρώπους στην κορυφή της ιεραρχίας των ειδών. Σύμφωνα με την Γένεση, το σύμπαν αλλά και ο άνθρωπος δημιουργήθηκαν από τον Θεό:
«Και είπεν ο Θεός: Ας κάμωμεν άνθρωπον κατ' εικόνα ημών και καθ' ομοίωσιν ημών... Και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον κατ' εικόνα εαυτού. Κατ' εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν.» (1/α΄ 26,27)
Τα αποτελέσματα τής τελειότητας τού ανθρώπου, έχουν αντίκτυπο σε ολόκληρη την κτίση, η οποία θα υποστεί αλλαγή, για να ολοκληρωθεί ο σκοπός και η δημιουργία τού Θεού. Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ο Θεός έδωσε την εξουσία στον άνθρωπο να «διαχειριστεί» την γη. «Αυξάνεστε και πληθύνεστε, και γεμίσατε τη γη, και κυριεύσατε αυτή, και εξουσιάστε πάνω στα ψάρια της θάλασσας, και στα πτηνά του ουρανού, και σε όλα τα ζώα πάνω στη γη» (Γέννηση 1:28).
Και σε άλλο σημείο: «Ας κάνουμε άνθρωπο κατ’ εικόνα ημών και ας εξουσιάζει σε όλη τη γη» (1:26). Συγχρόνως όμως έδωσε και μια εντολή: «Μην μολύνετε τη γη»(Αριθμοί 35:34). Η γη λοιπόν φτιάχτηκε από τον Θεό, για τον άνθρωπο. Ο Θεός την έφτιαξε, την συντηρεί, την ελέγχει, ενώ στον άνθρωπο ανέθεσε ο Θεός να διαχειρίζεται υπεύθυνα και με σοφία την δημιουργία του !!! . Είναι γεγονός πως η παλαιά διαθήκη κατά την συγγραφή της, απευθυνόταν σε ανθρώπους ενός άλλου πολιτισμικού επιπέδου, δεν παύει όμως να αποτελεί μία ανθρωποκεντρική θεώρηση του ανθρώπου έναντι της φύσης, καθώς ολόκληρη η κτίση αποτελεί ένα δευτερεύων σχέδιο για την ευημερία του ανθρώπου. Ο Κέλσος αναφέρει στον «Αληθή λόγο» , την περί φύσεως, άποψη των Ελλήνων, που βρίσκεται σε αντίθεση με αυτή των Χριστιανών, που είχαν αρχίσει να επικρατούν:
« .. Ας μην νομίσει κανείς πως ο ορατός κόσμος, έχει διευθετηθεί προς χάρη του ανθρώπου. Τα κάθε τι γεννιέται και πεθαίνει για χάρη της διαφύλαξης του όλου – σύμφωνα με την αέναη διαδικασία αλλαγής, όπου το κάθε τι μετατρέπεται σε κάτι άλλο…(..).. Οι Χριστιανοί ισχυρίζονται πως τα πάντα δημιουργήθηκαν από τον θεό για χάρη του ανθρώπου, ενώ εμείς υποστηρίζουμε ότι δεν έγιναν και δεν γίνονται , ούτε για χάρη του ανθρώπου ούτε για χάρη των ζώων…(…)…Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον Θεό κατά τρόπο ώστε όλα τα μέρη του να συμβάλουν στην ολοκλήρωση και την τελειότητα του. Τα πάντα έχουν υπολογιστεί ώστε να εξυπηρετούν, όχι το ένα το άλλο, αλλά το όλον, και ο θεός για αυτό ενδιαφέρεται, και έτσι το όλον δεν το εγκαταλείπει η πρόνοια και δεν εξελίσσεται προς το χειρότερο, ούτε ο Θεός αποφασίζει ύστερα από κάποια περίοδο απραξίας να το τρέψει προς τον εαυτό του, ούτε και εξοργίζεται με τους ανθρώπους , όπως δεν εξοργίζεται με τους πιθήκους και τα ποντίκια. Ούτε απειλές εκτοξεύει εναντίων τους, γιατί το κάθε τι στον κόσμο κατέχει την θέση που του αναλογεί».
Με την έξοδο από τον μεσαίωνα, την αναγέννηση και την επιστροφή στην αρχαία Ελληνική σκέψη, η φιλοσοφία και η επιστήμη διεκδίκησαν εκ νέου την ερμηνεία του κόσμου. H επιστημονική σκέψη όμως που ανατέλλει τον 16ο και 17ο αιώνα, ακολούθησε την μεθοδολογία της αναλυτικής σκέψης, βασισμένης στην σχέση αιτίας αποτελέσματος, και στον διαμελισμό πολύπλοκων συστημάτων σε στοιχειώδη μέρη, με σκοπό την κατανόηση της συμπεριφοράς του όλου από τη μελέτη των μερών του. Ο Galileo Galilei (Γαλιλαίος 1564 – 1642 μ.χ), ήταν ο πρώτος που συνδύασε την επιστημονική εμπειρία με την χρήση της γλώσσας των μαθηματικών. Σύμφωνα με τον Galileo Galilei :
«Η φιλοσοφία είναι γραμμένη σ' αυτό το τεράστιο βιβλίο που στέκεται πάντα ανοιχτό εμπρός στα μάτια μας. Δεν μπορούμε όμως να το διαβάσουμε αν δεν μάθουμε πρώτα τη γλώσσα, και το αλφάβητο στα οποία έχει γραφτεί. Η γλώσσα του είναι τα μαθηματικά και το αλφάβητο, τα τρίγωνα, οι κύκλοι και τα άλλα γεωμετρικά σχήματα».
Ο Rene Descartes (Καρτέσιος 1596 – 1650 μχ.), εφάρμοσε το ίδιο σύστημα ερμηνείας των φυσικών νόμων, βασιζόμενο στα μαθηματικά και την γεωμετρία. Η φύση με την Καρτέσια λογική είναι μια τέλεια μηχανή, συνεπώς οι ηθικοί και θεολογικοί περιορισμοί εξαφανίζονται.
Σύμφωνα με τον Isaac Newton (Νεύτωνας 1643 – 1727 μ.χ ) η μηχανιστική άποψη του κόσμου σχετίζεται άμεσα με έναν αυστηρό ντετερμινισμό. Όλα όσα συμβαίνουν προκαλούνται από ένα προκαθορισμένο αίτιο και προκαλούν προκαθορισμένα αποτελέσματα. Η νευτώνεια μηχανική καθιερώνεται τελικά ως η ορθότερη επιστημονική αντίληψη της πραγματικότητας. Κατά αυτόν τον τρόπο και βάση του εννοιολογικού πλαισίου που ανέπτυξαν ο Galileo και ο Descartes, και ολοκληρώθηκε από τον Newton, ο κόσμος αποκαλύφθηκε στην επιστημονική σκέψη ως μία μηχανή που διέπεται από μαθηματικούς νόμους.
Έτσι ενώ το σύμπαν στην αρχαιότητα θεωρείτο ως ένα ιερό οργανικό σύνολο, διασπάστηκε από την επιστήμη σε μία μάζα ασύνδετων μηχανισμών δίχως νόημα, αποτελούμενη από απομονωμένα στοιχεία ύλης, ανταγωνιζόμενα το ένα ενάντια στο ένα άλλο, σε μία Δαρβινική προσπάθεια, για την επιβίωση του ισχυρότερου. Οι οργανισμοί, σε μία τέτοια συνάρτηση, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπινων όντων, θεωρούνται μηχανές, δίχως να υπάρχει ηθικό όριο σε αυτούς που είναι σε θέση να τους χειριστούν με απώτερο στόχο το προσωπικό κέρδος.
Η σύγχρονη όμως επιστημονική άποψη έρχεται εκ νέου να συναντήσει τις ολιστικές απόψεις των αρχαίων πολιτισμών. Σύμφωνα με την σύγχρονη Γεωλογία, ο πλανήτης δεν αποτελεί ένα νεκρό βράχο, αλλά μια ζωντανή οντότητα, όπου τα πάντα εξελίσσονται, κινούμενα σε μια αέναη εναλλαγή, πιέζοντας τη βιόσφαιρα να εξελιχθεί σε τελειότερες μορφές ύπαρξης, περισσότερο περίπλοκες, που διαμορφώνουν σταδιακά την ιστορία της ζωής πάνω στον πλανήτη. Ο πλανήτης τόσο εσωτερικά όσο και στην επιφάνεια του, βρίσκεται σε μία διαρκή κίνηση. Αν θα μπορούσαμε να δούμε σε πολύ γρήγορη κίνηση τις μεταβολές της γήινης επιφάνειας και των ηπείρων, θα διαπιστώναμε ένα διαρκώς μετασχηματιζόμενο πλανήτη.
Πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια για παράδειγμα όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες σε μία υπερ-ήπειρο, την «Πανγαία» ή «Παγγαία».
Σύμφωνα με τον βιολόγο James Lovelock (Τ. Λόβλοκ) και την θεωρία της «Γαίας» που ανέπτυξε την δεκαετία του εβδομήντα, όχι μόνο ο πλανήτης συμπεριφέρεται ως ένας ζωντανός οργανισμός, αλλά και οι οργανισμοί που ζουν στον πλανήτη, ρυθμίζουν την ατμόσφαιρα και το κλίμα σύμφωνα με τις ανάγκες τους για να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν. Σύμφωνα με την θεωρία του, η δράση αυτή δεν γίνεται συνειδητά εκ μέρους των οργανισμών, αλλά η δράση τους κατά την διάρκεια εκατομμυρίων χρόνων, έχει δημιουργήσει ένα είδος σταθεροποιητικού μηχανισμού, που ρυθμίζει τις συνθήκες έτσι, ώστε να είναι ευνοϊκές για τη ζωή. Σήμερα αρκετοί επιστήμονες άρχισαν να βλέπουν τον πλανήτη μας πολύ περισσότερο από έναν «άψυχο-ανόργανο» μηχανισμό.
Η σύγχρονη φυσική ήρθε να ενισχύσει αυτή την άποψη, με την ανάπτυξη της κβαντικής θεωρίας, καθώς βάση των πορισμάτων της, δεν λειτουργεί μηχανιστικά, αλλά αντίθετα η φύση είναι ένα οργανικό δίκτυο από θεμελιωδώς αλληλένδετα και αλληλεξαρτώμενα φαινόμενα. Έτσι σε μελέτες όπως του Fritjof Capra (Φ. Κάπρα), τα πορίσματα της σύγχρονης φυσικής, φαίνεται να συναντιόνται με τις αρχαίες πνευματικές παραδόσεις που έκαναν λόγο για την βασική ενότητα του σύμπαντος. Δείχνει ότι δεν μπορούμε να αποσυνθέσουμε τον κόσμο σε ανεξάρτητες μικροσκοπικές ενότητες.
«Η δομή της ύλης δεν είναι καθόλου μηχανιστική... Έχει αρχίσει να επικρατεί πλέον η άποψη, ότι η επιστημονική γνώση κινείται προς την κατεύθυνση μίας μη-μηχανιστικής πραγματικότητας. Το σύμπαν αρχίζει να αναγνωρίζεται ως μία τεράστια σκέψη και όχι πλέον ως μία τεράστια μηχανή... η ομοιότητα μεταξύ της δομής της ύλης και της δομής του νου δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει καθόλου, καθώς η ανθρώπινη συνειδητικότητα απ’ ότι φαίνεται διαδραματίζει έναν βασικό ρόλο στην διαδικασία της παρατήρησης».Ο κβαντικός κόσμος γενικά χαρακτηρίζεται από πλήρη έλλειψη αιτιοκρατίας, όπως το έθεσε ο φυσικός David Bohm (Ν. Μπόμ):
«υποτίθεται ότι σε κάθε πείραμα, το ακριβές αποτέλεσμα που θα επιτευχθεί, είναι εντελώς αυθαίρετο, με την έννοια ότι δεν έχει σχέση με οτιδήποτε άλλο που υπάρχει ή που έχει υπάρξει στον κόσμο.»
Έτσι ενώ στην Κλασική Μηχανική οι ιδιότητες και η συμπεριφορά των μερών καθόριζε αυτήν του συνόλου, στην Κβαντομηχανική η κατάσταση αντιστρέφεται.
Το «όλον» είναι που καθορίζει την συμπεριφορά των μερών, καθώς σύμφωνα με την κβαντική θεωρία τα υποατομικά σωματίδια δεν είναι «αντικείμενα», αλλά αλληλοσυνδέσεις μεταξύ αντικειμένων που και αυτά με τη σειρά τους, είναι αλληλοσυνδέσεις μεταξύ άλλων αντικειμένων κ.λ.π.
Υπό το πρίσμα των νέων ανακαλύψεων η κατανόηση της φύσης παραμένει πάντα ο βασικός στόχος της επιστημονικής σκέψης, αλλά η κατανόηση αυτή δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με τον έλεγχο της φύσης, διότι, όπως σημειώνει ο διάσημος φυσικός Ilya Prigogine (Ί. Πρίγκοζιν):
«θα ήταν τυφλός ο αφέντης που θα πίστευε ότι καταλαβαίνει τους δούλους του, επειδή εκείνοι υπακούουν στις διαταγές του. Είναι ο διάλογος με τη φύση αυτός που μας επιβάλλει μια νέα αντίληψη της ίδιας της φύσης. ...Η επιστήμη του τέλους του αιώνα θα είναι όλο και περισσότερο επιστήμη των «ολικών φαινομένων. Θα έλεγα ότι η εικόνα που πρέπει να εγκαταλείψουμε είναι εκείνη, στην οποία ο άνθρωπος είναι ο βασιλιάς του σύμπαντος, το μοναδικό λογικό ον εν μέσω κάθε είδους σκλάβων. Στην πραγματικότητα, σήμερα ο άνθρωπος δεν είναι παρά μέρος ενός αρκετά πολύπλοκου πλέγματος αλληλεπιδράσεων. Παρά την ευφυΐα του, η οικολογική του επιτυχία παραμένει επισφαλής. Υπάρχουν ζώα που κατορθώνουν πολύ μεγαλύτερη οικολογική επιτυχία. Για παράδειγμα, τα μυρμήγκια. Συγκεντρωμένα όλα μαζί διαθέτουν μια βιομάζα δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη των ανθρώπων και βρίσκονται παντού, ενώ οι άνθρωποι βρίσκονται κυρίως στις πόλεις. Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας του περιβάλλοντος. Το πρόβλημα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-φύσης θα προταθεί με ειδικούς όρους και θα απαιτήσει έρευνες που μόλις τώρα αρχίζουν» .O 21ος αιώνας θα είναι σίγουρα ο αιώνας του περιβάλλοντος, καθώς η ανεξέλεγκτη και υπεροπτική δραστηριότητα του ανθρώπου έναντι της φύσης τον τελευταία αιώνα, άλλαξε ριζικά τη φυσιολογική πορεία των φυσικών μηχανισμών, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουμε άμεσα από την οικολογική «νέμεση» . Όπως επισημαίνει ο χημικός Paul J. Crutzen ( Πωλ Τ. Κρούτσεν) βραβευμένος το 1995 με το Νομπέλ Χημείας για τη συνεισφορά του στην κατανόηση του φαινομένου της τρύπας του όζοντος,:
«Δεν έχουμε πολύ χρόνο. Τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα ζήσουν κατά πάσα πιθανότητα σε μια περίοδο δραστικών κλιματολογικών και περιβαλλοντολογικών αλλαγών».
Σύμφωνα με την Διεθνή Υπηρεσία για την Έρευνα του Καρκίνου, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 80% των καρκίνων οφείλεται σε περιβαλλοντικές επιδράσεις. Οι εκατοντάδες των πιθανών και πραγματικών καρκινογόνων ουσιών, έχουν προσδιοριστεί μεταξύ των 70.000 βιομηχανικών χημικών ουσιών που μολύνουν τον αέρα, το νερό και το χώμα .
Ο Paul J. Crutzen ( Πωλ Τ. Κρούτσεν) για να περιγράψει τις γεωλογικές αλλαγές που έχει προκαλέσει ο άνθρωπος στον πλανήτη τα τελευταία 50 χρόνια, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αυξημένες ανάγκες της σε πρώτες ύλες, τροφή, πόσιμο νερό, ξυλεία, κλ.π, ονόμασε μεταφορικά την εποχή που διανύουμε τώρα ως «Ανθρωπόκαινο», θέλοντας να την παρομοιάζει με μία εκ των γεωλογικών περιόδων (όπως η Ολόκαινος, η Μειόκαινος κλπ) κατά την οποία οι άνθρωποι ανταγωνίζονται τη φύση σε ότι αφορά την επίπτωση στο οικουμενικό περιβάλλον. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει:
«Η χρήση των πόρων της Γης από την ανθρωπότητα έχει αυξηθεί τόσο πολύ, που μοιάζει δικαιολογημένο να ορίσουμε τους περασμένους δυο αιώνες και το μέλλον ως νέα γεωλογική εποχή».Μέσα στην δεκαετία 1990 – 2000 για παράδειγμα, η ανθρωπότητα έχει αποψιλώσει μια περιοχή τρεις φορές μεγαλύτερη από την Ιταλία. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο μετακινεί περίπου σαράντα δισεκατομμύρια τόνους ορυκτών και μεταλλευμάτων για τον κατασκευαστικό τομέα, δέκα φορές περισσότερο από το ανάλογο έργο των παγετώνων, και σαράντα φορές περισσότερο από το έργο του ανέμου. Κατ αυτόν τον τρόπο λόγω της υπερεκμετάλλευση της φύσης, και της μόλυνσης του περιβάλλοντος έχουμε αυξήσει και επιταχύνει τις φυσικές καταστροφές, καθώς ο πλανήτης προσπαθεί να επιφέρει την χαμένη οικολογική ισορροπία.
Για παράδειγμα την δεκαετία που πέρασε, συνέβησαν 86 μεγάλης κλίμακας καταστροφές, την δεκαετία του 1970 47, ενώ αντίστοιχα την δεκαετία του 1950, 20. Την τελευταία μόνο δεκαετία, εκδηλώθηκαν τρεις φορές περισσότερες φυσικές καταστροφές κυρίως πλημμύρες και τυφώνες στον κόσμο, από ότι στην δεκαετία του ’60, ενώ τετραπλασιάστηκε το κόστος των καταστροφών από παρόμοια φαινόμενα.
H αλλαγή του κλίματος και μόνο λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου στα επόμενα 50 χρόνια, προβλέπεται να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ενός τετάρτου της πανίδας και της χλωρίδας του πλανήτη, σύμφωνα με έρευνα για τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας στα οικοσυστήματα. Λόγω της μεγάλης κλίμακας εκπομπών βιομηχανικών αερίων όπως το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), τα τελευταία χρόνια υφίσταται μία ιδιαίτερος επικίνδυνη παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας.
Σύμφωνα με αναφορά της ακαδημίας των Η.Π.Α, η πρόσφατη θέρμανση είναι πρωτοφανής για τα τελευταία 400 χρόνια τουλάχιστον, και ενδεχομένως τις τελευταίες αρκετές χιλιετίες, αν και ήταν σχετικά θερμό το κλίμα γύρω στο έτος 1.000 που ακολουθήθηκε από μια «μικρή παγετωνική εποχή», περίπου από το 1500 έως 1850 π.χ . Ή υπερθέρμανση αυτή, εξαναγκάζει περίπου 1.700 είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου σε μετανάστευση προς τους πόλους.
Πιο πρόσφατη μελέτη ( Σεπτέμβριος του 2006) της N.A.S.A, έκανε λόγω για ραγδαία αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη τα τελευταία 30 χρόνια, με αποτέλεσμα η Γη να ξεπερνάει τώρα κάθε θερμοκρασιακό ρεκόρ των τελευταίων 12.000 ετών. Το πιο ανησυχητικό συμπέρασμα της μελέτης ήταν ότι απέχουμε μόλις 1 βαθμό Κελσίου από το μέγιστο επιτρεπτό όριο. Αν δεν ξεπεραστεί το μέγιστο αυτό, η κατάσταση θα είναι ελέγξιμη. Αν όμως η μέση θερμοκρασία αυξηθεί άλλους 2 ή 3 βαθμούς, τότε θα γνωρίσουμε αλλαγές που θα κάνουν τη Γη αγνώριστη! Χαρακτηριστικό είναι ότι την τελευταία φορά που ο πλανήτης είχε φθάσει σε τέτοια θερμοκρασία - στο μέσο της Πλειοκαίνου, κάπου τρία εκατομμύρια χρόνια πριν - το επίπεδο της θάλασσας είχε φτάσει περίπου 25 μέτρα υψηλότερα από το τωρινό
Το επίπεδο ανόδου της θάλασσας έχει επίσης επιταχυνθεί σημαντικά, καθώς από 1870 έως σήμερα ο μέσος όρος της ανόδου ήταν 1,44 χιλιοστά το χρόνο.
Αυτό ανατράπηκε κατά την διάρκεια του 20ού αιώνα, καθώς η άνοδος επιταχύνθηκε στα 1,7 χιλιοστά ανά έτος, ενώ τα τελευταία 50 χρόνια ανέβηκε στα 1,8 χιλιοστά το χρόνο.
Αν αυτό εξακολουθήσει να συμβαίνει τότε έως τα τέλη αυτής της χιλιετίας και η συνολική άνοδος θα μπορούσε να φθάσει στα 11,4 μέτρα. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η Γροιλανδία χάνει τον πάγο της με διπλάσιο ρυθμό, από όσο ήταν μόλις μια δεκαετία πριν, και είναι η αιτία για την ήδη - περίπου 20 %- πρόσφατη άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Η άνοδος της θερμοκρασίας σημαίνει αυτομάτως και το λιώσιμο των πολικών πάγων, οι οποίοι συγκρατούν και συντηρούν το υφιστάμενο κλίμα, καθώς αντανακλούν περίπου το 90 % της ηλιακής ενέργειας που φτάνει στην Γη, ενώ τα νερά των ωκεανών απορροφούν περίπου το 90 % αυτής της θερμότητας.
Το λιώσιμο των πολικών πάγων και η διαστολή των ωκεανών λόγω της υψηλότερης θερμοκρασίας , σημαίνει ταυτόχρονα αύξηση των ακραίων καιρικών συνθηκών, οι πλημμύρες, οι καταιγίδες και θα γίνουν συχνότερες, αυξημένη διάβρωση των ακτών στις αμμώδεις παραλίες, αλλά και κάλυψη με νερό νησιωτικών και παράκτιων κρατών.
Από την άλλη η αύξηση της θερμοκρασίας θα μειώσει ταυτόχρονα την παροχή πόσιμου νερού για εκατομμύρια ή ακόμα και για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Όλες αυτές οι μεταβολές θα σημάνουν, την εξαφάνιση του θαλάσσιου πάγου, οδηγώντας έτσι σε μεγαλύτερη απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας, την τήξη του μόνιμου στρώματος του πάγου στη Σιβηρία. Καταυτό τον τρόπο θα ελευθερωθούν τεράστιες έγκλειστες ποσότητες μεθανίου, θα μετατραπούν τα δάση από απορροφητήρες του διοξειδίου του άνθρακα σε παραγωγούς.
Οι θερμότερες θερμοκρασίες θα επηρεάσουν επίσης καταλυτικά την γεωργική παραγωγή, ενώ θα υπάρξει ταυτόχρονα ιδιαίτερα στον τρίτο κόσμο εξάπλωση τροπικών ασθενειών, όπως η ελονοσία.
Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό W.W.F, Ελλάδα κατατάσσεται στην 17η θέση στην κλίμακα της αντι-οικολογικής συμπεριφοράς ανάμεσα σε 147 χώρες του πλανήτη, με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τις Η.Π.Α, να κατέχουν την αρνητική πρωτιά.. Ο λόγος είναι η ενεργειακή πολιτική της χώρας που προκαλεί μεγάλες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
Σύμφωνα επίσης, με την τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η συνολική κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα παρουσιάζει κατά μέσο όρο ετήσια αύξηση της τάξης του 2,7% (1990-2003), που είναι από τις πιο μεγάλες ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
O James Lovelock, προειδοποιεί πως ο μηχανισμός που διατήρησε το φυσικό περιβάλλον κατάλληλο για ζωή έως τώρα, στρέφεται εναντίον μας, εξαιτίας των καταχρήσεων της ανθρωπότητας. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, η αλλαγή του κλίματος είναι μη αναστρέψιμη και η ζωή στη Γη δεν θα είναι ποτέ όπως πριν. Ο καθηγητής είναι ιδιαίτερα απαισιόδοξος, αναφέροντας χαρακτηριστικά:
«Πριν τελειώσει αυτός ο αιώνας, δισεκατομμύρια από εμάς θα πεθάνουν, και οι λίγοι άνθρωποι που θα επιζούν θα βρίσκονται στην Αρκτική όπου το κλίμα θα παραμένει ανεκτό» .
Η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον, τον απασχόλησε από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια, οδηγώντας τον στην ερευνά και παρατήρηση των δυνάμεων της φύσης, έτσι ώστε να τις κατανοήσει, και να εισχωρήσει σταδιακά πίσω από τα φαινόμενα, στους νόμους που διέπουν την πλανητική τάξη και ευρυθμία.
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεοποιήσει την φύση, τα πάντα για αυτούς ήταν πλήρη θεών, συνεπώς το θείο ενυπήρχε σε όλα τα φυσικά φαινόμενα.
Για την αρχαία Ελληνική σκέψη ο κόσμος αποτελούσε ένα εν-τάξη σύμπαν του οποίου η προκαθορισμένη υπέρβαση επιφέρει αταξία και κυρώσεις, καθώς όπως αναφέρει ο Ηράκλειτος: «ο Ήλιος δεν θα υπερβεί τα όρια του, ειδάλλως, οι Ερινύες που επικουρούν τη Δίκη, θα τον ανακαλύψουν».Ο ελληνικός φιλοσοφικός στοχασμός, δια μέσω των Ιώνων φιλόσοφων, συνέλαβε την φύση και το σύμπαν, ως ένα αιώνιο «ενιαίο» Όλον, ανάγοντας την αιτία τους σε μία πρωταρχική αυτό - γέννητη και αυτό - εξελισσόμενη ουσία-αρχή , που παραμένει άφθαρτη και αναλλοίωτη παρ’ όλες τις επιφανειακές της μεταβολές.
Εφόσον ο κόσμος είναι μια εύτακτη ενότητα, Θεός και κόσμος ταυτίζονται, η θεότητα «θέει», τρέχει με άπειρες «εκφάνσεις», θεότητες τμήματα της συνείδησης του, διαμέσου των οποίων λειτουργεί το αενάως, εξελισσόμενο «γίγνεσθαι είναι του».
Η ύλη για την Ιωνική φιλοσοφία, βρίσκεται σε μία διαρκή ροή, όπου λαμβάνουν χώρα αντιθέσεις και συνθέσεις, μεταξύ των αναρίθμητων τμημάτων της, για να συνθέσει νέες ενότητες από τον εαυτό της, ενώ παράλληλα κάθε τι στην φύση έχει εν δυνάμει, ικανότητα για συνείδηση.
Ο μικρόκοσμος κατά συνέπεια αποτελεί μία αντανάκλαση του μακρόκοσμου, συνεπώς και ο άνθρωπος είναι μικρογραφία του κόσμου, άρα υφίσταται μία άρρητη ενότητα του ανθρώπου και της φύσης.
Και για την στωική φιλοσοφία αργότερα ο κόσμος είναι άφθαρτος, αγέννητος , ενώ τα πάντα ορατά και αόρατα, είναι οργανικά τμήματα μίας Θείας Ενότητας, μηδενός εξαιρουμένου, από τους Θεούς έως τους ανθρώπους. Συνεπώς όλα τα μέλη του κόσμου είναι τέκνα της ιδίας Αρχής, και οφείλουν διαρκή αλληλοσεβασμό. Για αυτό τον λόγο, καθήκον του ανθρώπου είναι να ζει σε αρμονία με το Σύμπαν. Σε αντίθετη περίπτωση, βλάπτοντας κανείς τους συνάνθρωπους του ή την φύση, βλάπτεται τελικά ο ίδιος.
Η προστασία του περιβάλλοντος συνεπώς, έπαιζε πρωταρχικό ρόλο στις ανθρώπινες δραστηριότητες της Αρχαίας Ελλάδας αλλά και όλων των αρχαίων πολιτισμών γενικότερα . Μία θέση που έρχεται σε αντίθεση με τον ανθρωποκεντρισμό που επικράτησε με την κατάρρευση του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού, και που επικρατεί έως σήμερα, ο οποίος τοποθετεί τους ανθρώπους στην κορυφή της ιεραρχίας των ειδών. Σύμφωνα με την Γένεση, το σύμπαν αλλά και ο άνθρωπος δημιουργήθηκαν από τον Θεό:
«Και είπεν ο Θεός: Ας κάμωμεν άνθρωπον κατ' εικόνα ημών και καθ' ομοίωσιν ημών... Και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον κατ' εικόνα εαυτού. Κατ' εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν.» (1/α΄ 26,27)
Τα αποτελέσματα τής τελειότητας τού ανθρώπου, έχουν αντίκτυπο σε ολόκληρη την κτίση, η οποία θα υποστεί αλλαγή, για να ολοκληρωθεί ο σκοπός και η δημιουργία τού Θεού. Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ο Θεός έδωσε την εξουσία στον άνθρωπο να «διαχειριστεί» την γη. «Αυξάνεστε και πληθύνεστε, και γεμίσατε τη γη, και κυριεύσατε αυτή, και εξουσιάστε πάνω στα ψάρια της θάλασσας, και στα πτηνά του ουρανού, και σε όλα τα ζώα πάνω στη γη» (Γέννηση 1:28).
Και σε άλλο σημείο: «Ας κάνουμε άνθρωπο κατ’ εικόνα ημών και ας εξουσιάζει σε όλη τη γη» (1:26). Συγχρόνως όμως έδωσε και μια εντολή: «Μην μολύνετε τη γη»(Αριθμοί 35:34). Η γη λοιπόν φτιάχτηκε από τον Θεό, για τον άνθρωπο. Ο Θεός την έφτιαξε, την συντηρεί, την ελέγχει, ενώ στον άνθρωπο ανέθεσε ο Θεός να διαχειρίζεται υπεύθυνα και με σοφία την δημιουργία του !!! . Είναι γεγονός πως η παλαιά διαθήκη κατά την συγγραφή της, απευθυνόταν σε ανθρώπους ενός άλλου πολιτισμικού επιπέδου, δεν παύει όμως να αποτελεί μία ανθρωποκεντρική θεώρηση του ανθρώπου έναντι της φύσης, καθώς ολόκληρη η κτίση αποτελεί ένα δευτερεύων σχέδιο για την ευημερία του ανθρώπου. Ο Κέλσος αναφέρει στον «Αληθή λόγο» , την περί φύσεως, άποψη των Ελλήνων, που βρίσκεται σε αντίθεση με αυτή των Χριστιανών, που είχαν αρχίσει να επικρατούν:
« .. Ας μην νομίσει κανείς πως ο ορατός κόσμος, έχει διευθετηθεί προς χάρη του ανθρώπου. Τα κάθε τι γεννιέται και πεθαίνει για χάρη της διαφύλαξης του όλου – σύμφωνα με την αέναη διαδικασία αλλαγής, όπου το κάθε τι μετατρέπεται σε κάτι άλλο…(..).. Οι Χριστιανοί ισχυρίζονται πως τα πάντα δημιουργήθηκαν από τον θεό για χάρη του ανθρώπου, ενώ εμείς υποστηρίζουμε ότι δεν έγιναν και δεν γίνονται , ούτε για χάρη του ανθρώπου ούτε για χάρη των ζώων…(…)…Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον Θεό κατά τρόπο ώστε όλα τα μέρη του να συμβάλουν στην ολοκλήρωση και την τελειότητα του. Τα πάντα έχουν υπολογιστεί ώστε να εξυπηρετούν, όχι το ένα το άλλο, αλλά το όλον, και ο θεός για αυτό ενδιαφέρεται, και έτσι το όλον δεν το εγκαταλείπει η πρόνοια και δεν εξελίσσεται προς το χειρότερο, ούτε ο Θεός αποφασίζει ύστερα από κάποια περίοδο απραξίας να το τρέψει προς τον εαυτό του, ούτε και εξοργίζεται με τους ανθρώπους , όπως δεν εξοργίζεται με τους πιθήκους και τα ποντίκια. Ούτε απειλές εκτοξεύει εναντίων τους, γιατί το κάθε τι στον κόσμο κατέχει την θέση που του αναλογεί».
Με την έξοδο από τον μεσαίωνα, την αναγέννηση και την επιστροφή στην αρχαία Ελληνική σκέψη, η φιλοσοφία και η επιστήμη διεκδίκησαν εκ νέου την ερμηνεία του κόσμου. H επιστημονική σκέψη όμως που ανατέλλει τον 16ο και 17ο αιώνα, ακολούθησε την μεθοδολογία της αναλυτικής σκέψης, βασισμένης στην σχέση αιτίας αποτελέσματος, και στον διαμελισμό πολύπλοκων συστημάτων σε στοιχειώδη μέρη, με σκοπό την κατανόηση της συμπεριφοράς του όλου από τη μελέτη των μερών του. Ο Galileo Galilei (Γαλιλαίος 1564 – 1642 μ.χ), ήταν ο πρώτος που συνδύασε την επιστημονική εμπειρία με την χρήση της γλώσσας των μαθηματικών. Σύμφωνα με τον Galileo Galilei :
«Η φιλοσοφία είναι γραμμένη σ' αυτό το τεράστιο βιβλίο που στέκεται πάντα ανοιχτό εμπρός στα μάτια μας. Δεν μπορούμε όμως να το διαβάσουμε αν δεν μάθουμε πρώτα τη γλώσσα, και το αλφάβητο στα οποία έχει γραφτεί. Η γλώσσα του είναι τα μαθηματικά και το αλφάβητο, τα τρίγωνα, οι κύκλοι και τα άλλα γεωμετρικά σχήματα».
Ο Rene Descartes (Καρτέσιος 1596 – 1650 μχ.), εφάρμοσε το ίδιο σύστημα ερμηνείας των φυσικών νόμων, βασιζόμενο στα μαθηματικά και την γεωμετρία. Η φύση με την Καρτέσια λογική είναι μια τέλεια μηχανή, συνεπώς οι ηθικοί και θεολογικοί περιορισμοί εξαφανίζονται.
Σύμφωνα με τον Isaac Newton (Νεύτωνας 1643 – 1727 μ.χ ) η μηχανιστική άποψη του κόσμου σχετίζεται άμεσα με έναν αυστηρό ντετερμινισμό. Όλα όσα συμβαίνουν προκαλούνται από ένα προκαθορισμένο αίτιο και προκαλούν προκαθορισμένα αποτελέσματα. Η νευτώνεια μηχανική καθιερώνεται τελικά ως η ορθότερη επιστημονική αντίληψη της πραγματικότητας. Κατά αυτόν τον τρόπο και βάση του εννοιολογικού πλαισίου που ανέπτυξαν ο Galileo και ο Descartes, και ολοκληρώθηκε από τον Newton, ο κόσμος αποκαλύφθηκε στην επιστημονική σκέψη ως μία μηχανή που διέπεται από μαθηματικούς νόμους.
Έτσι ενώ το σύμπαν στην αρχαιότητα θεωρείτο ως ένα ιερό οργανικό σύνολο, διασπάστηκε από την επιστήμη σε μία μάζα ασύνδετων μηχανισμών δίχως νόημα, αποτελούμενη από απομονωμένα στοιχεία ύλης, ανταγωνιζόμενα το ένα ενάντια στο ένα άλλο, σε μία Δαρβινική προσπάθεια, για την επιβίωση του ισχυρότερου. Οι οργανισμοί, σε μία τέτοια συνάρτηση, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπινων όντων, θεωρούνται μηχανές, δίχως να υπάρχει ηθικό όριο σε αυτούς που είναι σε θέση να τους χειριστούν με απώτερο στόχο το προσωπικό κέρδος.
Η σύγχρονη όμως επιστημονική άποψη έρχεται εκ νέου να συναντήσει τις ολιστικές απόψεις των αρχαίων πολιτισμών. Σύμφωνα με την σύγχρονη Γεωλογία, ο πλανήτης δεν αποτελεί ένα νεκρό βράχο, αλλά μια ζωντανή οντότητα, όπου τα πάντα εξελίσσονται, κινούμενα σε μια αέναη εναλλαγή, πιέζοντας τη βιόσφαιρα να εξελιχθεί σε τελειότερες μορφές ύπαρξης, περισσότερο περίπλοκες, που διαμορφώνουν σταδιακά την ιστορία της ζωής πάνω στον πλανήτη. Ο πλανήτης τόσο εσωτερικά όσο και στην επιφάνεια του, βρίσκεται σε μία διαρκή κίνηση. Αν θα μπορούσαμε να δούμε σε πολύ γρήγορη κίνηση τις μεταβολές της γήινης επιφάνειας και των ηπείρων, θα διαπιστώναμε ένα διαρκώς μετασχηματιζόμενο πλανήτη.
Πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια για παράδειγμα όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες σε μία υπερ-ήπειρο, την «Πανγαία» ή «Παγγαία».
Σύμφωνα με τον βιολόγο James Lovelock (Τ. Λόβλοκ) και την θεωρία της «Γαίας» που ανέπτυξε την δεκαετία του εβδομήντα, όχι μόνο ο πλανήτης συμπεριφέρεται ως ένας ζωντανός οργανισμός, αλλά και οι οργανισμοί που ζουν στον πλανήτη, ρυθμίζουν την ατμόσφαιρα και το κλίμα σύμφωνα με τις ανάγκες τους για να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν. Σύμφωνα με την θεωρία του, η δράση αυτή δεν γίνεται συνειδητά εκ μέρους των οργανισμών, αλλά η δράση τους κατά την διάρκεια εκατομμυρίων χρόνων, έχει δημιουργήσει ένα είδος σταθεροποιητικού μηχανισμού, που ρυθμίζει τις συνθήκες έτσι, ώστε να είναι ευνοϊκές για τη ζωή. Σήμερα αρκετοί επιστήμονες άρχισαν να βλέπουν τον πλανήτη μας πολύ περισσότερο από έναν «άψυχο-ανόργανο» μηχανισμό.
Η σύγχρονη φυσική ήρθε να ενισχύσει αυτή την άποψη, με την ανάπτυξη της κβαντικής θεωρίας, καθώς βάση των πορισμάτων της, δεν λειτουργεί μηχανιστικά, αλλά αντίθετα η φύση είναι ένα οργανικό δίκτυο από θεμελιωδώς αλληλένδετα και αλληλεξαρτώμενα φαινόμενα. Έτσι σε μελέτες όπως του Fritjof Capra (Φ. Κάπρα), τα πορίσματα της σύγχρονης φυσικής, φαίνεται να συναντιόνται με τις αρχαίες πνευματικές παραδόσεις που έκαναν λόγο για την βασική ενότητα του σύμπαντος. Δείχνει ότι δεν μπορούμε να αποσυνθέσουμε τον κόσμο σε ανεξάρτητες μικροσκοπικές ενότητες.
«Η δομή της ύλης δεν είναι καθόλου μηχανιστική... Έχει αρχίσει να επικρατεί πλέον η άποψη, ότι η επιστημονική γνώση κινείται προς την κατεύθυνση μίας μη-μηχανιστικής πραγματικότητας. Το σύμπαν αρχίζει να αναγνωρίζεται ως μία τεράστια σκέψη και όχι πλέον ως μία τεράστια μηχανή... η ομοιότητα μεταξύ της δομής της ύλης και της δομής του νου δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει καθόλου, καθώς η ανθρώπινη συνειδητικότητα απ’ ότι φαίνεται διαδραματίζει έναν βασικό ρόλο στην διαδικασία της παρατήρησης».Ο κβαντικός κόσμος γενικά χαρακτηρίζεται από πλήρη έλλειψη αιτιοκρατίας, όπως το έθεσε ο φυσικός David Bohm (Ν. Μπόμ):
«υποτίθεται ότι σε κάθε πείραμα, το ακριβές αποτέλεσμα που θα επιτευχθεί, είναι εντελώς αυθαίρετο, με την έννοια ότι δεν έχει σχέση με οτιδήποτε άλλο που υπάρχει ή που έχει υπάρξει στον κόσμο.»
Έτσι ενώ στην Κλασική Μηχανική οι ιδιότητες και η συμπεριφορά των μερών καθόριζε αυτήν του συνόλου, στην Κβαντομηχανική η κατάσταση αντιστρέφεται.
Το «όλον» είναι που καθορίζει την συμπεριφορά των μερών, καθώς σύμφωνα με την κβαντική θεωρία τα υποατομικά σωματίδια δεν είναι «αντικείμενα», αλλά αλληλοσυνδέσεις μεταξύ αντικειμένων που και αυτά με τη σειρά τους, είναι αλληλοσυνδέσεις μεταξύ άλλων αντικειμένων κ.λ.π.
Υπό το πρίσμα των νέων ανακαλύψεων η κατανόηση της φύσης παραμένει πάντα ο βασικός στόχος της επιστημονικής σκέψης, αλλά η κατανόηση αυτή δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με τον έλεγχο της φύσης, διότι, όπως σημειώνει ο διάσημος φυσικός Ilya Prigogine (Ί. Πρίγκοζιν):
«θα ήταν τυφλός ο αφέντης που θα πίστευε ότι καταλαβαίνει τους δούλους του, επειδή εκείνοι υπακούουν στις διαταγές του. Είναι ο διάλογος με τη φύση αυτός που μας επιβάλλει μια νέα αντίληψη της ίδιας της φύσης. ...Η επιστήμη του τέλους του αιώνα θα είναι όλο και περισσότερο επιστήμη των «ολικών φαινομένων. Θα έλεγα ότι η εικόνα που πρέπει να εγκαταλείψουμε είναι εκείνη, στην οποία ο άνθρωπος είναι ο βασιλιάς του σύμπαντος, το μοναδικό λογικό ον εν μέσω κάθε είδους σκλάβων. Στην πραγματικότητα, σήμερα ο άνθρωπος δεν είναι παρά μέρος ενός αρκετά πολύπλοκου πλέγματος αλληλεπιδράσεων. Παρά την ευφυΐα του, η οικολογική του επιτυχία παραμένει επισφαλής. Υπάρχουν ζώα που κατορθώνουν πολύ μεγαλύτερη οικολογική επιτυχία. Για παράδειγμα, τα μυρμήγκια. Συγκεντρωμένα όλα μαζί διαθέτουν μια βιομάζα δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη των ανθρώπων και βρίσκονται παντού, ενώ οι άνθρωποι βρίσκονται κυρίως στις πόλεις. Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας του περιβάλλοντος. Το πρόβλημα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-φύσης θα προταθεί με ειδικούς όρους και θα απαιτήσει έρευνες που μόλις τώρα αρχίζουν» .O 21ος αιώνας θα είναι σίγουρα ο αιώνας του περιβάλλοντος, καθώς η ανεξέλεγκτη και υπεροπτική δραστηριότητα του ανθρώπου έναντι της φύσης τον τελευταία αιώνα, άλλαξε ριζικά τη φυσιολογική πορεία των φυσικών μηχανισμών, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουμε άμεσα από την οικολογική «νέμεση» . Όπως επισημαίνει ο χημικός Paul J. Crutzen ( Πωλ Τ. Κρούτσεν) βραβευμένος το 1995 με το Νομπέλ Χημείας για τη συνεισφορά του στην κατανόηση του φαινομένου της τρύπας του όζοντος,:
«Δεν έχουμε πολύ χρόνο. Τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα ζήσουν κατά πάσα πιθανότητα σε μια περίοδο δραστικών κλιματολογικών και περιβαλλοντολογικών αλλαγών».
Σύμφωνα με την Διεθνή Υπηρεσία για την Έρευνα του Καρκίνου, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 80% των καρκίνων οφείλεται σε περιβαλλοντικές επιδράσεις. Οι εκατοντάδες των πιθανών και πραγματικών καρκινογόνων ουσιών, έχουν προσδιοριστεί μεταξύ των 70.000 βιομηχανικών χημικών ουσιών που μολύνουν τον αέρα, το νερό και το χώμα .
Ο Paul J. Crutzen ( Πωλ Τ. Κρούτσεν) για να περιγράψει τις γεωλογικές αλλαγές που έχει προκαλέσει ο άνθρωπος στον πλανήτη τα τελευταία 50 χρόνια, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αυξημένες ανάγκες της σε πρώτες ύλες, τροφή, πόσιμο νερό, ξυλεία, κλ.π, ονόμασε μεταφορικά την εποχή που διανύουμε τώρα ως «Ανθρωπόκαινο», θέλοντας να την παρομοιάζει με μία εκ των γεωλογικών περιόδων (όπως η Ολόκαινος, η Μειόκαινος κλπ) κατά την οποία οι άνθρωποι ανταγωνίζονται τη φύση σε ότι αφορά την επίπτωση στο οικουμενικό περιβάλλον. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει:
«Η χρήση των πόρων της Γης από την ανθρωπότητα έχει αυξηθεί τόσο πολύ, που μοιάζει δικαιολογημένο να ορίσουμε τους περασμένους δυο αιώνες και το μέλλον ως νέα γεωλογική εποχή».Μέσα στην δεκαετία 1990 – 2000 για παράδειγμα, η ανθρωπότητα έχει αποψιλώσει μια περιοχή τρεις φορές μεγαλύτερη από την Ιταλία. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο μετακινεί περίπου σαράντα δισεκατομμύρια τόνους ορυκτών και μεταλλευμάτων για τον κατασκευαστικό τομέα, δέκα φορές περισσότερο από το ανάλογο έργο των παγετώνων, και σαράντα φορές περισσότερο από το έργο του ανέμου. Κατ αυτόν τον τρόπο λόγω της υπερεκμετάλλευση της φύσης, και της μόλυνσης του περιβάλλοντος έχουμε αυξήσει και επιταχύνει τις φυσικές καταστροφές, καθώς ο πλανήτης προσπαθεί να επιφέρει την χαμένη οικολογική ισορροπία.
Για παράδειγμα την δεκαετία που πέρασε, συνέβησαν 86 μεγάλης κλίμακας καταστροφές, την δεκαετία του 1970 47, ενώ αντίστοιχα την δεκαετία του 1950, 20. Την τελευταία μόνο δεκαετία, εκδηλώθηκαν τρεις φορές περισσότερες φυσικές καταστροφές κυρίως πλημμύρες και τυφώνες στον κόσμο, από ότι στην δεκαετία του ’60, ενώ τετραπλασιάστηκε το κόστος των καταστροφών από παρόμοια φαινόμενα.
H αλλαγή του κλίματος και μόνο λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου στα επόμενα 50 χρόνια, προβλέπεται να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ενός τετάρτου της πανίδας και της χλωρίδας του πλανήτη, σύμφωνα με έρευνα για τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας στα οικοσυστήματα. Λόγω της μεγάλης κλίμακας εκπομπών βιομηχανικών αερίων όπως το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), τα τελευταία χρόνια υφίσταται μία ιδιαίτερος επικίνδυνη παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας.
Σύμφωνα με αναφορά της ακαδημίας των Η.Π.Α, η πρόσφατη θέρμανση είναι πρωτοφανής για τα τελευταία 400 χρόνια τουλάχιστον, και ενδεχομένως τις τελευταίες αρκετές χιλιετίες, αν και ήταν σχετικά θερμό το κλίμα γύρω στο έτος 1.000 που ακολουθήθηκε από μια «μικρή παγετωνική εποχή», περίπου από το 1500 έως 1850 π.χ . Ή υπερθέρμανση αυτή, εξαναγκάζει περίπου 1.700 είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου σε μετανάστευση προς τους πόλους.
Πιο πρόσφατη μελέτη ( Σεπτέμβριος του 2006) της N.A.S.A, έκανε λόγω για ραγδαία αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη τα τελευταία 30 χρόνια, με αποτέλεσμα η Γη να ξεπερνάει τώρα κάθε θερμοκρασιακό ρεκόρ των τελευταίων 12.000 ετών. Το πιο ανησυχητικό συμπέρασμα της μελέτης ήταν ότι απέχουμε μόλις 1 βαθμό Κελσίου από το μέγιστο επιτρεπτό όριο. Αν δεν ξεπεραστεί το μέγιστο αυτό, η κατάσταση θα είναι ελέγξιμη. Αν όμως η μέση θερμοκρασία αυξηθεί άλλους 2 ή 3 βαθμούς, τότε θα γνωρίσουμε αλλαγές που θα κάνουν τη Γη αγνώριστη! Χαρακτηριστικό είναι ότι την τελευταία φορά που ο πλανήτης είχε φθάσει σε τέτοια θερμοκρασία - στο μέσο της Πλειοκαίνου, κάπου τρία εκατομμύρια χρόνια πριν - το επίπεδο της θάλασσας είχε φτάσει περίπου 25 μέτρα υψηλότερα από το τωρινό
Το επίπεδο ανόδου της θάλασσας έχει επίσης επιταχυνθεί σημαντικά, καθώς από 1870 έως σήμερα ο μέσος όρος της ανόδου ήταν 1,44 χιλιοστά το χρόνο.
Αυτό ανατράπηκε κατά την διάρκεια του 20ού αιώνα, καθώς η άνοδος επιταχύνθηκε στα 1,7 χιλιοστά ανά έτος, ενώ τα τελευταία 50 χρόνια ανέβηκε στα 1,8 χιλιοστά το χρόνο.
Αν αυτό εξακολουθήσει να συμβαίνει τότε έως τα τέλη αυτής της χιλιετίας και η συνολική άνοδος θα μπορούσε να φθάσει στα 11,4 μέτρα. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η Γροιλανδία χάνει τον πάγο της με διπλάσιο ρυθμό, από όσο ήταν μόλις μια δεκαετία πριν, και είναι η αιτία για την ήδη - περίπου 20 %- πρόσφατη άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Η άνοδος της θερμοκρασίας σημαίνει αυτομάτως και το λιώσιμο των πολικών πάγων, οι οποίοι συγκρατούν και συντηρούν το υφιστάμενο κλίμα, καθώς αντανακλούν περίπου το 90 % της ηλιακής ενέργειας που φτάνει στην Γη, ενώ τα νερά των ωκεανών απορροφούν περίπου το 90 % αυτής της θερμότητας.
Το λιώσιμο των πολικών πάγων και η διαστολή των ωκεανών λόγω της υψηλότερης θερμοκρασίας , σημαίνει ταυτόχρονα αύξηση των ακραίων καιρικών συνθηκών, οι πλημμύρες, οι καταιγίδες και θα γίνουν συχνότερες, αυξημένη διάβρωση των ακτών στις αμμώδεις παραλίες, αλλά και κάλυψη με νερό νησιωτικών και παράκτιων κρατών.
Από την άλλη η αύξηση της θερμοκρασίας θα μειώσει ταυτόχρονα την παροχή πόσιμου νερού για εκατομμύρια ή ακόμα και για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Όλες αυτές οι μεταβολές θα σημάνουν, την εξαφάνιση του θαλάσσιου πάγου, οδηγώντας έτσι σε μεγαλύτερη απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας, την τήξη του μόνιμου στρώματος του πάγου στη Σιβηρία. Καταυτό τον τρόπο θα ελευθερωθούν τεράστιες έγκλειστες ποσότητες μεθανίου, θα μετατραπούν τα δάση από απορροφητήρες του διοξειδίου του άνθρακα σε παραγωγούς.
Οι θερμότερες θερμοκρασίες θα επηρεάσουν επίσης καταλυτικά την γεωργική παραγωγή, ενώ θα υπάρξει ταυτόχρονα ιδιαίτερα στον τρίτο κόσμο εξάπλωση τροπικών ασθενειών, όπως η ελονοσία.
Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό W.W.F, Ελλάδα κατατάσσεται στην 17η θέση στην κλίμακα της αντι-οικολογικής συμπεριφοράς ανάμεσα σε 147 χώρες του πλανήτη, με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τις Η.Π.Α, να κατέχουν την αρνητική πρωτιά.. Ο λόγος είναι η ενεργειακή πολιτική της χώρας που προκαλεί μεγάλες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
Σύμφωνα επίσης, με την τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η συνολική κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα παρουσιάζει κατά μέσο όρο ετήσια αύξηση της τάξης του 2,7% (1990-2003), που είναι από τις πιο μεγάλες ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
O James Lovelock, προειδοποιεί πως ο μηχανισμός που διατήρησε το φυσικό περιβάλλον κατάλληλο για ζωή έως τώρα, στρέφεται εναντίον μας, εξαιτίας των καταχρήσεων της ανθρωπότητας. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, η αλλαγή του κλίματος είναι μη αναστρέψιμη και η ζωή στη Γη δεν θα είναι ποτέ όπως πριν. Ο καθηγητής είναι ιδιαίτερα απαισιόδοξος, αναφέροντας χαρακτηριστικά:
«Πριν τελειώσει αυτός ο αιώνας, δισεκατομμύρια από εμάς θα πεθάνουν, και οι λίγοι άνθρωποι που θα επιζούν θα βρίσκονται στην Αρκτική όπου το κλίμα θα παραμένει ανεκτό» .
Η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και η ανακύκλωση, μπορούν να συμβάλουν στην μείωση της καταστροφής του περιβάλλοντος, αλλά λόγω του βαθμού της καταστροφής του οικοσυστήματος, χρειάζεται πλέον ο άνθρωπος να αλλάξει τον τρόπο σκέψης του, να αλλάξει ουσιαστικά ολόκληρη η κοσμοθεωρία του, καθώς η οικολογική συνείδηση αποτελεί πλέον ανάγκη επιβίωσης.
Η αναγνώριση της αλληλεπίδρασης του φυσικού κόσμου στο σύνολό του, και η συνειδητοποίηση των αποτελεσμάτων της αλόγιστης και καταστροφικής δραστηριότητας του ανθρώπου, στο οικοσύστημα, και εν τέλη η άρση της ανθρώπινης αλαζονείας, θα πρέπει να αποτελέσουν τα βασικά συνθετικά στοιχεία του συνειδητοποιημένου πολίτη της κοινωνίας του 21ου αιώνα. Ποτέ πριν ο άνθρωπος δεν κατείχε τόση πολλή γνώση, και τόσο πολλή δύναμη, ικανή να αλλάξει το περιβάλλον του, συνεπώς από την δράση του ανθρώπου, και από την έκβαση του αγώνα του ενάντια στην περιβαλλοντική καταστροφή που ο ίδιος προκαλεί, θα εξαρτηθεί το μέλλον της ανθρωπότητας και η εξέλιξη του πολιτισμού...
Η αναγνώριση της αλληλεπίδρασης του φυσικού κόσμου στο σύνολό του, και η συνειδητοποίηση των αποτελεσμάτων της αλόγιστης και καταστροφικής δραστηριότητας του ανθρώπου, στο οικοσύστημα, και εν τέλη η άρση της ανθρώπινης αλαζονείας, θα πρέπει να αποτελέσουν τα βασικά συνθετικά στοιχεία του συνειδητοποιημένου πολίτη της κοινωνίας του 21ου αιώνα. Ποτέ πριν ο άνθρωπος δεν κατείχε τόση πολλή γνώση, και τόσο πολλή δύναμη, ικανή να αλλάξει το περιβάλλον του, συνεπώς από την δράση του ανθρώπου, και από την έκβαση του αγώνα του ενάντια στην περιβαλλοντική καταστροφή που ο ίδιος προκαλεί, θα εξαρτηθεί το μέλλον της ανθρωπότητας και η εξέλιξη του πολιτισμού...
ΠΗΓΗ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ