Η έντονη αυτοκριτική μπορεί να πηγάζει από τον τρόπο που μεγαλώσαμε.
Σε κάποιες περιπτώσεις , εάν οι γονείς ενός παιδιού είναι για παράδειγμα άμεσα επικριτικοί με τις αδυναμίες του και επιπλήττουν τυχόν αποτυχίες, το παιδί μεγαλώνοντας μπορεί να εσωτερικεύσει αυτή την αυστηρότητα και να την κάνει κομμάτι του εαυτού του.
Σε άλλες περιπτώσεις, τα παιδιά μπορεί απλά να αισθάνονται ότι τα αγαπούν «υπό όρους». Η αγάπη υπό όρους δεν είναι απαραίτητο να εκδηλώνεται άμεσα . Μπορεί απλά να μεταδίδεται μέσα από το πώς είναι δομημένο το περιβάλλον της οικογένειας.
Αν δηλαδή ο γονιός ενθουσιάζεται μόνο όταν το παιδί κατορθώνει κάτι ή δουλεύει σκληρά για κάτι και απογοητεύεται όταν δεν πετυχαίνει, τότε η συμπεριφορά αυτή εκλαμβάνεται ως κριτική για τα λάθη τους.
Συχνά, οι γονείς δεν είναι επικριτικοί με το παιδί αλλά με τους εαυτούς τους. Η συμπεριφορά των γονιών προς τους εαυτούς τους παίζει επίσης σημαντικό ρόλο.
Εάν δηλαδή το παιδί ακούει συχνά τη μητέρα να λέει «πώς είναι δυνατόν να έκαψα το κέικ, πόσο ανίκανη είμαι», ή «πάλι λάθος τα έκανα όλα, τι χαζή που είμαι», το παιδί σιγά σιγά ταυτίζεται με αυτή τη θεώρηση και την εσωτερικεύει.
Βέβαια η αυξημένη τάση για αυτοκριτική δεν εξαρτάται μόνο απο την οικογένεια. Οι τάσεις αυτές διαμορφώνονται από το εκπαιδευτικό σύστημα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την σχεδόν «τελειομανή» κουλτούρα των καιρών μας που πολλές φορές μας κάνει να τοποθετούμε τους εαυτούς μας σε θέση διαρκούς σύγκρισης και ανταγωνισμού.
Κάποιοι, πιστεύουν ότι ο εσωτερικός τους κριτής τους κινητοποιεί να γίνουν καλύτεροι.
Ίσως αυτό να είναι εν μέρει αλήθεια, αλλά με ποιό τίμημα; Συχνά, η έντονη αυτοκριτική συνδέεται με διαταραχές όπως η κατάθλιψη και το άγχος. Επίσης, η αυτοπεποίθηση και η θετική σκέψη είναι αποδεδειγμένα πιο ισχυροί κινητοποιητές της επιτυχίας αλλά και της ευτυχίας.
Εάν θέλεις να δαμάσεις τον εσωτερικό σου κριτή προσπάθησε:
• Να αντικαταστήσεις την αυτοκριτική με συμπονετικότητα και κατανόηση προς τον εαυτό σου. Σκέψου τι θα σου έλεγε ένας καλός φίλος στη δεδομένη κατάσταση, κάποιος που σε εκτιμά, σε αγαπά και θέλει να σε βοηθήσει.
Κλείσε τα μάτια και σκέψου τι σημαίνει για σένα συμπονετικότητα.
Πώς θα ήταν ένας απόλυτα συμπονετικός εαυτός; Τι θα σε συμβούλευε αυτό το γεμάτο κατανόηση κομμάτι του εαυτού σου που είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στα συναισθήματα και τις ανάγκες σου; Πώς θα σου μιλούσε;
Η συμπονετική φύση του εαυτού σου είναι ικανή να αναστρέψει τον αρνητικό, υπέρ κριτικό εσωτερικό σου μονόλογο σε έναν μονόλογο κατανόησης από τον οποίο απορρέει περισσότερη γαλήνη.
• Μίλα στον εσωτερικό σου κριτή.
Εκείνον που σου λέει ότι δεν είναι είσαι αρκετά καλός, σε κατηγορεί και φουσκώνει τα σφάλματα σου. Εκείνον που δε σε αφήνει σε ησυχία και σε κάνει να αισθάνεσαι ανεπαρκής. Φαντάσου ότι αυτός ο κριτής έχει ανθρώπινη μορφή.
Πώς είναι; Μοιάζει σε κάποιον που γνωρίζεις;
Πώς είναι η φωνή του; Ποιανού τη φωνή σου θυμίζει;
Τι συναίσθημα κατευθύνει προς εσένα; Είναι θυμός, περιφρόνηση, άγχος; Ποιός είναι ο μεγαλύτερος φόβος του κριτή σου; Αφού αναγνωρίσεις το κριτικό κομμάτι του εαυτού σου, προσπάθησε να το δεις και αυτό με κατανόηση και συμπονετικότητα.
Μίλα του όπως θα μιλούσες σε κάποιον που θες να βοηθήσεις: «Λυπάμαι που φοβάσαι τόσο πολύ ώστε να χρειάζεται να ξεσπάς με αυτόν τον τρόπο. Καταλαβαίνω το φόβο σου γιατί μας έχουν συμβεί τόσα πράγματα».
Όταν μιλήσεις στον κριτή σου με αυτό τον τρόπο, ίσως παρατηρήσεις ότι δεν είναι παντοδύναμος. Αυτόματα τοποθετείς τον εαυτό σου σε θέση κυριαρχίας και ανωτερότητας απέναντι του.
Ίσως να κατανοήσεις τον λόγο που αυτός ο κριτής ρίζωσε τόσο μέσα σου και διαρκώς θέλει να σου υπενθυμίζει κάτι.
• Αξιολόγησε τα λάθη σου με αντικειμενικότητα. Όλοι μας κάνουμε λάθη. Αντί όμως να κατηγορούμε ακατάπαυστα
τον εαυτό μας για αυτά, είναι καλύτερο να στρέψουμε την προσοχή μας στο πώς μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι.
Αν για παράδειγμα, θεωρείς ότι η απόδοση σου σε μια συνέντευξη για δουλειά δεν ήταν τόσο ικανοποιητική όσο
θα ήθελες και πιστεύεις ότι αυτός ήταν και ο λόγος που απορρίφθηκες για τη θέση, δεν έχει νόημα να σκέφτεσαι ακατάπαυστα πόσο ανεπαρκής είσαι.
Σκέψου τι θα μπορούσες να κάνεις καλύτερα την επόμενη φορά. Εάν δεν ξέρεις, προσπάθησε να μάθεις: ρώτα κάποιον που θεωρείς ότι μπορεί να σε βοηθήσει ή διάβασε κάποιο βιβλίο. Μια αποτυχία ή δύο δε σημαίνουν απαραίτητα ότι δε θα πετύχεις ποτέ.
Απλά ίσως να χρειάζεται να αλλάξεις τον τρόπο με τον οποίο προσέγγισες την κατάσταση την πρώτη φορά.
• Φτιάξε μια λίστα με τα πράγματα που θα ήθελες να βελτιώσεις και τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνει αυτό. Επίσης σκέψου ποιά είναι τα δυνατά σου σημεία . Αν θέλεις, κράτησε ένα ημερολόγιο με τα θετικά/δυνατά σου στοιχεία. Πέρα από ανεπάρκειες, όλοι μας έχουμε και θετικά χαρακτηριστικά. Εάν σου φαίνεται δύσκολο στην αρχή, απλά προσπάθησε και δες το σα παιχνίδι.
• Συγχώρεσε τον εαυτό σου. Το έγραψα παραπάνω αλλά θα το ξαναγράψω: όλοι κάνουμε λάθη. Κάποια σημαντικά και κάποια λιγότερο σημαντικά. Κάποια με μεγαλύτερη επιρροή στη ζωή μας και στη ζωή των άλλων και κάποια με λιγότερη.
Δεν έχει σημασία. Με το να τιμωρείς τον εαυτό σου όντας σκληρός μαζί του, με να αισθάνεσαι ενοχές ή απογοήτευση με τον εαυτό σου, δεν αλλάζεις κάτι. Είναι βέβαια ανθρώπινο, αλλά ως πότε; Συγχώρεσε τον εαυτό σου και εάν χρειάζεται και τους άλλους.
Η πράξη της συγχώρεσης φέρνει συχνά την αίσθηση
της ελευθερίας γιατί σε αποδεσμεύει από επίπονα συναισθήματα όπως ο θυμός ή η ενοχή.
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ