Οι Πλειάδες ήταν αδελφές των Υάδων και των Εσπερίδων, όλες μαζί νύμφες. Η μητέρα τους Πληιόνη ήταν Ωκεανίδα (κόρη του Ωκεανού και της Τιθύος) και πατέρας τους ήταν ο Άτλαντας, ένας από τους Τιτάνες. Η ένωση του Ωκεανού και της Τιθύος έδωσαν χίλιους ποτάμιους θεούς και τρισχίλιες νύμφες (Ωκεανίδες) εκ των οποίων προήλθαν πολλά ανθρώπινα γένη.
Την ύπαρξή τους οι αρχαίοι Έλληνες εμπνεύσθηκαν απ’ τον ομώνυμο αστερισμό, που στα νεώτερα χρόνια έγινε γνωστός σαν Πούλια. Γεννήθηκαν στο όρος Κυλλήνη και θεωρούνταν θεότητες του βουνού. Από την ένωσή τους με το Δία, τον Ποσειδώνα και τον Άρη γεννήθηκαν θεοί και ήρωες.
Οι Πλειάδες είναι ένα πολύ μυστηριακό σύμπλεγμα που κυριαρχεί στον ουράνιο θόλο. Σχετικά με το πως οι Πλειάδες έγιναν αστερισμός, υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η επικρατέστερη είναι πως αυτοκτόνησαν απ’ τον καημό τους για την τιμωρία του πατέρα τους Άτλαντα να σηκώνει στους ώμους τον άξονα του κόσμου, ή για το χαμό των αδελφών τους Υάδων.
Οι Πλειάδες ήταν εφτά, όπως και τα αστέρια του αστερισμού που είναι ορατά με γυμνό μάτι:
Η Μαία η πρώτη κόρη και ωραιότερη όλων, την οποίαν αγάπησε ο Ζευς και γέννησε από αυτήν, μέσα σε ένα σκοτεινό άντρο του όρους της Αρκαδίας Κυλλήνη, τον Ερμή. Λέει ο Ομηρικός Ύμνος:
- «Ενώθηκε με την καλλίκομη νύμφη μια βαθιά νύχτα, ώστε η λευκώλενη Ήρα να είναι παραδομένη στον ύπνο και να μην τους δουν ούτε οι αθάνατοι, ούτε οι θνητοί άνθρωποι.Η Μαία γέννησε και έφερε στον κόσμο ένα γιο γεμάτο τεχνάσματα, επινοητικό, οδηγό ονείρων, θυροφύλακα που σε λίγο θα έλαμπε ανάμεσα στους αθάνατους θεούς με τους ξακουστούς άθλους του»
Η Ταϋγέτη, η οποία γέννησε με την ένωσή της με το Δία, τον βασιλιά Λακεδαίμονα ιδρυτή της Σπάρτης.
Ηλέκτρα, η κεχριμπαρένια, εκ της οποίας ο Ζευς γέννησε τον Δάρδανο,γενάρχη των Τρώων και τον Ιασίωνα.
Στερόπη, η ακτινοβόλος, σύζυγος του ήρωα Οινομάου, βασιλιά της Πίσσης στον Όλυμπο.
Η Κελαινώ εκ της οποίας ο Ποσειδώνας γέννησε τον Θηβαίο ήρωα Λύκο, ο οποίος μεταφέρθηκε στα νησιά των Μακάρων, από τον πατέρα του και του Ευρύπυλου βασιλιά της Κυρρήνης
Η Αλκυόνη, βασίλισσα που απέτρεπε το κακό, τις αναταραχές, τις καταιγίδες κλπ. Υιοί της ήταν ο Υριεύς και ο Υπερίων και κόρη της η Αίθουσα γεννηθέντες εκ του Ποσειδώνα.
Και η έβδομη Μερόπη, η εύγλωττη, σύζυγος του Σισύφου στην Κόρινθο εγγονό του Δευκαλίωνα, μητέρα του Γλαύκου, λιγότερο ορατή και για τούτο θεωρούμενη θνητή, γιατί κατά την μυθολογία καλύπτονταν από ομίχλη ντροπής, επειδή είχε νυμφευθεί θνητό.
Σχετικά με το πως οι Πλειάδες έγιναν αστερισμός, υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η επικρατέστερη είναι πως αυτοκτόνησαν απ’ τον καημό τους για την τιμωρία του πατέρα τους Άτλαντα να σηκώνει στους ώμους τον άξονα του κόσμου, ή για το χαμό των αδελφών τους Υάδων. Η Βοιωτική παραλλαγή του μύθου λέει πως ο γίγαντας Ωρίωνας τις ερωτεύτηκε και τις καταδίωξε θέλοντας να τις απαγάγει.
Η καταδίωξη συνεχίστηκε για πέντε χρόνια, οπότε οι Πλειάδες κατέφυγαν στο Δία, που τις έκανε αστερισμό για να τις γλιτώσει. Ο Ωρίωνας όμως τις ακολούθησε στον ουρανό σαν αστερισμός κι αυτός, κι έτσι οι Πλειάδες, που προπορεύονται μπροστά του στον ουρανό, πέφτουν στη θάλασσα για να του ξεφύγουν.
Ο αστερισμός των Πλειάδων χρησίμευε για τον καθορισμό των εποχών στην αρχαιότητα, γιατί η εμφάνισή του στην ανατολή γινόταν τέλη Μαΐου και ανήγγειλε την είσοδο του καλοκαιριού, ενώ η δύση του προμήνυε την αρχή του χειμώνα. Ο αρχαίος ποιητής Ησίοδος αναφέρει τις Πλειάδες στο Έργα και Ημέραι του δίνοντας πρακτικές συμβουλές.
Και ανατέλλουν, όταν για πρώτη φορά φαίνονται πριν την ανατολή του ήλιου – γιατί εώα επιτολή (πρωινή ανατολή) είναι η εμφάνιση πριν την αυγή του ήλιου, ενώ εσπερία επιτολή είναι η εμφάνιση αμέσως μετά την κατάδυση του ήλιου.
Δύση εώα (πρωινή δύση) είναι η άφιξη στο δυτικό ορίζοντα λίγο πριν την ανατολή του ήλιου, ενώ εσπερία εώα (βραδινή δύση) είναι η άφιξη στον δυτικό ορίζοντα αμέσως μετά την κατάδυση του ήλιου.
Ανατέλλουν, λοιπόν, οι Πλειάδες, όταν ο ήλιος περάσει τον Ταύρο και όταν ανατέλλουν πριν από τον ήλιο. Και όταν πραγματοποιούν την εώα δύση (πρωινή δύση) να ξεκινάμε το όργωμα.
Η περί του Ωρίωνα παράδοση είναι καθαρά Βοιωτική, ο δε Πίνδαρος συνέθεσε εκτενή διθύραμβο για αυτόν, στον οποίο περιέλαβε όλα τα θέματα του μύθου. Κατά τον Δωδωναίο μύθο, οι πλειάδες (άγριες περιστερές) που φέρουν αμβροσία στο Δία, αναφέρονται στον αυτόν αστερισμό, η δε ομοιότητα του ονόματός τους έδωσε αφορμή στη γένεση του μύθου, ότι οι Πλειάδες για να ξεφύγουν από τα βέλη του κυνηγού Ωρίωνα, μεταμορφώθηκαν σε περιστέρες και έπειτα σε αστέρες.
Η χρήση του αστερισμού τούτου ήταν κοινή κατά την αρχαιότητα στον καθορισμό των εποχών, γιατί η φαινόμενη επιτολή των συγχρόνως με την ανατολή του ηλίου στην Ελλάδα, συμπίπτει με τα τέλη του Μάη, αναγγέλλει την ωρίμανση των δημητριακών και την προσέγγιση της ώρας της συγκομιδής, η δε δύση των κατά την ανατολή του ηλίου αστρονομικά, συμβαίνει την 30 Νοεμβρίου, όπου κατά την λαϊκή αντίληψη η 23η του μηνός τούτου συμπίπτει με την εποχή των βροχών και το φθινοπωρινό όργωμα.
Για τούτο και συσχετίζονται με το θερισμό του σίτου, με την άροση των αγρών και την σπορά και έτσι ερμηνεύονται και οι πολλοί αρχαίοι μύθοι για τις Πλειάδες και η ανάμιξή τους σε μεγάλο αριθμό μυθικών γενεαλογιών, ιδίως στη Βοιωτία και Λακωνία.
Από τους αστέρες των Πλειάδων είναι ορατοί με γυμνό μάτι μόνο έξι ή οκτώ, ενώ το τηλεσκόπιο αποκαλύπτει ότι το σμήνος αποτελείται από περισσότερα από 1.000 άστρα, τα οποία παρουσιάζουν την ίδια κίνηση, ενώ περιβάλλονται από μια διάχυτη νεφελώδη ύλη που ονομάζεται «νεφέλωμα των Πλειάδων».
Πέρα από τους συμβολισμούς που τις περιβάλλουν, οι Πλειάδες αξιοποιήθηκαν στις επιστήμες, σε μετρήσεις, στη γεωμετρία, στη γεωδαισία, στην αρχιτεκτονική και στη ναυσιπλοΐα. Απέχουν από τη Γη περίπου 440 ώς 480 έτη φωτός, ενώ εντοπίστηκαν για πρώτη φορά από τον Γαλιλαίο που κατέγραψε με το τηλεσκόπιό του περισσότερα από 40 αστέρια. Φωτογραφήθηκαν δε για πρώτη φορά το 1885 από τους αδερφούς Paul and Prosper Henry.
Πλειάδες ή Πλειάς ή Μ45 στην Αστρονομία ονομάζεται μία «ανοικτή συστροφή» αστέρων, δηλαδή ένα ανοικτό αστρικό σμήνος, που ανήκει στον αστερισμό του Ταύρου.
Από τους αστέρες του σμήνους των Πλειάδων είναι ορατοί με γυμνό μάτι μόνο έξι ή οκτώ, ενώ με το τηλεσκόπιο αποκαλύπτεται ότι το σμήνος αποτελείται από 2.500 περίπου αστέρες μέχρι του 17ου μεγέθους. Οι λαμπρότεροι από αυτούς έχουν ιδιαίτερα ονόματα και είναι οι κόρες του Άτλαντος και της Πλειόνης: Αλκυόνη, Μαία, Μερόπη, Ηλέκτρα, Πλειόνη, Κελαινώ, Ταϋγέτη και Στερόπη.
Όλοι οι αστέρες των Πλειάδων παρουσιάζουν την αυτή ιδία κίνηση, που καταμαρτυρεί την κοινή φυσική καταγωγή και ύπαρξη και άλλων φυσικών δεσμών μεταξύ τους. Επίσης, οι αστέρες αυτοί περιβάλλονται από διάχυτη νεφελώδη ύλη που καλείται συνολικά «νεφέλωμα των Πλειάδων».
Οι Πλειάδες απέχουν από τη Γη περίπου 440 ως 480 έτη φωτός.
Οι από της αρχαιότητας παρατηρήσεις των Πλειάδων δεν ξέφυγαν της προσοχής του νεο-ελληνικού λαού, που τις ονόμασε κοινώς Πούλια ή Πλειά ή Πιλειά ή Απλειά ή Οπλειά ιδιωματικά και ιστορεί πως ήταν επτά αδελφές, γι΄ αυτό και τις αποκαλούν και «Εφτάστερο» ή «Εξάστερο» (η Μερόπη είναι δυσδιάκριτη), από όπου και ο λαϊκός στίχος από τα «Εκατολόγια της Αγάπης»:
- Έξι άστρα σέρνει η Πούλια.
Επίσης από τις παρατηρήσεις γεωργών και ποιμένων δόθηκε συνάφεια με τις εποχές, από όπου και η γνωστή παροιμία:
- «Όντας η Πούλια βασιλεύει, ο καλός ο ζευγολάτης αποσπέρνει,
κι ούτε τσοπάνος στα βουνά, κι ούτε ζευγάς στους κάμπους».
Χαρακτηριστικές είναι και οι εκφράσεις:
- «Άμα σκάσει η Πούλια» ή «μέχρι να πέσει η Πούλια στη θάλασσα».
Κατά τη νεοελληνική παράδοση η Πούλια ήταν
- «κλώσσα με εφτά κλωσσόπουλα» από τα οποία επέζησε το ένα,
ενώ τα άλλα έγιναν αστέρια, από όπου και το όνομα «Κλωσσαριά».
Στους ανατολικούς λαούς οι Πλειάδες συνδέθηκαν με την Αστρολατρία, έτσι οι Πέρσες γιόρταζαν κατά το μεσονύκτιο της 17ης Νοεμβρίου τη μεσουράνησή τους. Τότε ο βασιλέας των Περσών δεν αρνιόταν καμία χάρη που ζητούσαν οι υπήκοοί του.
Αλλά και οι Αιγύπτιοι από αυτή την ημέρα άρχιζαν τις προς τιμή της Ίσιδος θρησκευτικές εορτές. Άλλοι λαοί συνδύασαν τις Πλειάδες με τα επτά αγαθά πνεύματα των Βέντα και της Ζενταβέστα.
Σήμερα ακόμη για πολλές φυλές στην Πολυνησία οι Πλειάδες αποτελούν αντικείμενο λατρείας.
Αμερικανοί επιστήμονες διαπίστωσαν ότι γύρω από ένα άστρο στον αστερισμό των Πλειάδων (ή οι επτά αδελφές) αναπτύσσεται ή έχει σχηματιστεί ένα νέο ηλιακό σύστημα. Το πιο ενδιαφέρον όμως γεγονός είναι πως τα στοιχεία που έχουν στη διάθεση τους οι επιστήμονες, τους οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι πολύ πιθανόν ανάμεσα στους πλανήτες που δημιουργούνται να υπάρχουν και βραχώδεις πλανήτες με μέγεθος ανάλογο με αυτό της Γης και του Άρη. Ο σχηματισμός των πλανητών είναι το αποτέλεσμα τεράστιων συγκρούσεων μεταξύ πλανητών ή πλανητικών εμβρύων. (ScienceDaily, 15 Νοεμβρίου 2007)
Οι αστρονόμοι που χρησιμοποιούν το παρατηρητήριο των Διδυμων στη Χαβάη καθώς και το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer εκθέτουν τα συμπεράσματά τους στο Astrophysical Journal, το αρχαιότερο περιοδικό στην αστρονομία.
«Έχουμε πλέον στα χέρια μας τις πρώτες ξεκάθαρες αποδείξεις της δημιουργίας πλανητών στο σμήνος των Πλειάδων. Μάλιστα τα στοιχεία που έχουμε δείχνουν ότι θα δημιουργηθούν εκεί βραχώδεις πλανήτες σαν αυτούς που υπάρχουν στο δικό μας ηλιακό σύστημα», δηλώνει ο Joseph Rhee του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες, ο οποίος ήταν επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας η οποία έκανε τις ανακαλύψεις.
Ένα από τα αστέρια του σμήνους, γνωστό ως HD 23514, που έχει μάζα και φωτεινότητα λίγο μεγαλύτερη από αυτή του ήλιου, περιβάλλεται από έναν εξαιρετικά μεγάλο αριθμό καυτών σωματιδίων σκόνης – εκατοντάδες χιλιάδες φορές περισσότερη σκόνη απ’ ό,τι υπάρχει γύρω από τον ήλιό μας. Η δε σκόνη πρέπει να είναι τα συντρίμμια από μια τεράστια σύγκρουση, από μια κοσμική καταστροφή.
Οι αστρονόμοι αφού ανέλυσαν τις εκπομπές από τα αμέτρητα μικροσκοπικά σωματίδια της σκόνης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, η πλέον πιθανή εξήγηση είναι ότι τα σωματίδια αυτά είναι συντρίμμια από μια βίαια σύγκρουση μεταξύ πλανητών ή πλανητικών εμβρύων.
Οι αστρονόμοι ονομάζουν αυτά τα σωματίδια σκόνης «δομικές μονάδες των πλανητών,» που μπορούν να συσσωρευτούν σε κομήτες και μικρά αντικείμενα σαν τους αστεροειδείς, και τότε συγκεντρώνεται μια μεγάλη μάζα διαμορφώνοντας έτσι πλανητικά έμβρυα, που στο τέλος θα καταλήξουν σε ολοκληρωμένους πλανήτες.
Στο στάδιο της δημιουργίας των βραχωδών, γήινων πλανητών, μερικά αντικείμενα συγκρούονται και αναπτύσσονται σε πλανήτες, ενώ άλλα διαλύονται μέσα στη σκόνη. Έτσι, οι ερευνητές τώρα βλέπουν αυτή τη σκόνη.
Το HD 23514 είναι το δεύτερο αστέρι γύρω από το οποίο οι αστρονόμοι πρόσφατα έχουν βρει στοιχεία για τον σχηματισμό γήινων πλανητών. Οι ίδιοι τον Ιούλιο του 2005 βρήκαν ότι ένα αστέρι σαν τον ήλιο μας, που είναι γνωστό ως BD + 20.307, και σε απόσταση 300 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Κριού, περιβάλλεται από ένα εκατομμύριο φορές περισσότερη σκόνη από αυτή που είναι γύρω από τον ήλιο μας.
Ενώ ο ήλιός μας είναι 4,5 δισεκατομμυρίων ετών, τα αστέρια των Πλειάδων και στον Κριό είναι «έφηβοι,» περίπου 100 και 400 εκατομμυρίων ετών, αντίστοιχα. Με βάση την ηλικία των δύο άστρων και τη δυναμική των σωματιδίων της σκόνης που είναι σε τροχιά γύρω τους, οι αστρονόμοι συμπεραίνουν ότι τα περισσότερα εφηβικά άστρα σαν τον ήλιο μας, είναι πιθανό να φτιάχνουν γήινους πλανήτες μέσω επαναλαμβανόμενων βίαιων συγκρούσεων μεγάλων αντικειμένων. Τα κοσμικά αυτά συντρίμμια από λίγες μόνο τέτοιες συγκρούσεις μπορούν να παρουσιαστούν σε οποιοδήποτε χρόνο – ειδικά αυτή την περίοδο, μόνο τα άστρα HD 23514 και BD + 20.307 έχουν ορατά συντρίμμια.
Έτσι, οι παρατηρήσεις μας δείχνουν ότι οι γήινοι πλανήτες παρόμοιοι με αυτούς στο ηλιακό σύστημά μας είναι πιθανώς αρκετά συνηθισμένοι.
Πολλοί αστρονόμοι θεωρούν ότι το φεγγάρι μας σχηματίστηκε με τη σύγκρουση δύο πλανητικών εμβρύων – η νέα Γη και ένα σώμα στο μέγεθος του Άρη. Εκείνη η συντριβή δημιούργησε τεράστια συντρίμμια, μερικά από τα οποία συμπυκνώθηκαν για να σχηματίσουν το φεγγάρι και κάποια άλλα τέθηκαν σε τροχιά γύρω από το νεαρό ήλιο.
Σε αντίθεση, η σύγκρουση ενός αστεροειδή με τη Γη πριν 65 εκατομμύρια έτη, που θεωρείται ότι εξαφάνισε τους δεινόσαυρους, ήταν μια ασήμαντη σύγκρουση.
Τα μεγάλα ποσά της σκόνης, όπως φαίνονται στα αστέρια των Πλειάδων και του Κριού, δεν μπορούν να είναι αρχέγονα αλλά μάλλον πρέπει να είναι δεύτερης γενεάς συντρίμμια, που παράγονται από τις συγκρούσεις πολύ μεγάλων αντικειμένων, εξηγούν οι αστρονόμοι.
Οι Πλειάδες είναι ένα ανοικτό σμήνος που βρίσκεται στον αστερισμό του Ταύρου, σε απόσταση περίπου 400 ετών φωτός από τη Γη και κυριαρχείται από θερμά γαλάζια άστρα, τα οποία περικλείονται από διάχυτη νεφελώδη ύλη που καλείται «νεφέλωμα των Πλειάδων». Από τους περίπου 1.400 αστέρες του σμήνους των Πλειάδων ορατοί με γυμνό μάτι είναι μόνο επτά, που είναι και οι λαμπρότεροι. Για αυτόν τον λόγο το νεφέλωμα ονομάστηκε «Οι Επτά Αδελφές» και στα επτά άστρα δόθηκαν τα ονόματα των επτά Πλειάδων (Αλκυόνη, Μαία, Μερόπη, Ηλέκτρα, Πλειόνη, Κελαι-νώ, Ταϋγέτη) που ήταν οι κόρες του τιτάνα Άτλαντα και της Πλειόνης.
Οι Πλειάδες έχουν θεωρηθεί σημαντικά άστρα από πολλούς πολιτισμούς καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Έτσι, στους Βίκινγκς οι Πλειάδες ήταν πτηνά Τέρατα. Στην εποχή του χαλκού οι Κέλτες και άλλοι λαοί συνέδεσαν τις Πλειάδες με το πένθος και τις κηδείες, επειδή το σμήνος ανέτειλε στον ανατολικό νυκτερινό ουρανό, μεταξύ της φθινοπωρινής ισημερίας και του χειμερινού ηλιοστασίου, οι οποίες ήταν μια γιορτή που αφιερωνόταν στην ενθύμηση των νεκρών. Οι αρχαίοι Αζτέκοι του Μεξικού και της Κεντρικής Αμερικής βάσισαν το ημερολόγιό τους στις Πλειάδες.
To Έργα και Ημέραι είναι ένα από τα πιο γνωστά διδακτικά επικά ποιήματα του Ησιόδου. Αποτελείται από 828 εξάμετρους στίχους και γράφτηκε με αφορμή τη δικαστική διαμάχη του Ησιόδου με τον αδελφό του Πέρση για την πατρική κληρονομιά και εκφράζει όλη την πικρία του συγγραφέα για την αδελφική διχόνοια. Αυτή ως Έριδα βρίσκεται στο επίκεντρο του πρώτου μέρους του έργου. Το έπος αρχίζει με επίκληση στις Μούσες της Πιερίας κατά το τυπικό, για να δώσουν έμπνευση στον ποιητή να γράψει αλλά και για να δώσουν ιερότητα και αξιοπιστία στα γεγονότα που θα αναφερθούν στη συνέχεια. Ύστερα ο ποιητής υμνεί τον ύψιστο θεό Δία και αρχίζει ουσιαστικά το έπος, που χωρίζεται σε δύο μέρη.
Ο ποιητής απευθύνεται στον αδελφό του Πέρση και αναλύει την δομή της ανθρώπινης κοινωνίας, τις ηθικές υποχρεώσεις κάθε ανθρώπου και την προέλευση του κακού στον κόσμο. Τονίζει έντονα τις χρήσιμες για τον αγώνα της ζωής αρετές της οικονομίας, της προνοητικότητας, του μέτρου, της τάξης και τις κοινωνικότητας. Όλη αυτή η διαδικασία γίνεται μέσα από την αφήγηση μυθικών διηγήσεων, όπως του Προμηθέα και της Πανδώρας.
Λίγο πιο αναλυτικά, στο πρώτο μέρος ο Ησίοδος, μετά την επίκληση των Μουσών, τονίζει ότι οι Θεοί έχουν τον τρόπο τους να γονατίζουν τους άδικους και τους ισχυρούς και μετά απευθύνεται ευθέως στον αδελφό του με τον οποίο βρίσκονται ακόμα σε δικαστική διαμάχη. Περιγράφει διάφορες ανθρώπινες αδυναμίες όπως η ζήλεια και η απληστία, αλλά και το γεγονός ότι η Έρις έχει δύο όψεις, μια χρήσιμη και καλή αλλά και μία αρνητική και καταστροφική. Αναφέρει ότι δεν πήρε τη μισή γη που του αναλογούσε, αλλά λιγότερη και αυτό ο Πέρσης το κατάφερε «ταΐζοντας τους δικαστές που χαίρονται να δικάζουν τέτοιες υποθέσεις για να δωροδοκούνται».
Στη συνέχεια ο Ησίοδος αντιπαραβάλλει έμμεσα την υπόθεσή τους με του Προμηθέα και του Επιμηθέα και αναφέρει την ιστορία με την Πανδώρα. Αφηγείται πως θύμωσαν οι θεοί με τη φωτιά που πήραν οι άνθρωποι και πως για να τιμωρήσουν αυτούς και τον Προμηθέα έπλασαν την Πανδώρα και την έστειλαν να πλανέψει τον Επιμηθέα, ο οποίος έκανε το λάθος να δεχτεί δώρο από το Δία παρότι ο Προμηθέας τον είχε συμβουλέψει για το αντίθετο. Το δώρο των θεών ήταν η ίδια η Πανδώρα που άνοιξε το πιθάρι με όλα τα δεινά του κόσμου και από τότε δυστύχησαν όλοι οι άνθρωποι, αφού μέσα στο λεγόμενο «κουτί» της έμεινε μονάχα η Ελπίδα.
Στη συνέχεια ο Ησίοδος αναφέρεται κάπως διεξοδικά στην πλάση της ανθρωπότητας κατά γενιές ή φυλές και θυμίζει στον αδελφό του ότι οι θεοί έπλασαν από το ίδιο υλικό ανθρώπους και ημίθεους ή ήρωες, υπονοώντας ότι ο άνθρωπος έχει την επιλογή να γίνει καλός ή κακός. Αναφέρει ότι δημιουργήθηκε πρώτα η χρυσή γενιά, που ήταν η τελειότερη και ευτύχησε. Οταν αυτή έφυγε από τη γη, οι θεοί έπλασαν την αργυρή, που ήταν πολύ υποδεέστερη της χρυσής. Οταν πέρασε κι αυτής ο χρόνος, έπλασαν την τρίτη γενιά, από χαλκό, που ήταν ακόμα χειρότερη.
Οπότε την επόμενη γενιά οι θεοί φρόντισαν να την φτιάξουν καλύτερη και έτσι η τέταρτη φυλή η γενεά των ανθρώπων ήταν αγαθοί άνθρωποι και ήρωες, που έγιναν ημίθεοι. Πολλοί από αυτή τη γενιά πολέμησαν την εποχή του Οιδίποδα και στον Τρωϊκό Πόλεμο «για την Ελένη με τα πλούσια μαλλιά» και ύστερα αποσύρθηκαν και ζουν ακόμα στα πέρατα της οικουμένης.
Τέλος, οι Θεοί έπλασαν την πέμπτη φυλή η γενιά, που ο Ησίοδος αφήνει να εννοηθεί ότι είναι η τωρινή και στην οποία ανήκει ο ίδιος και ο αδελφός του. Την περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα, όπου χάνεται ο σεβασμός για το γονιό, δεν επαινείται ο αγαθός αλλά ανταμείβεται ο ισχυρός, όπου η δύναμη είναι και δίκαιο, και όπου η Νέμεση και η Αιδώς (ντροπή) αποχωρούν πλέον από τη συντροφιά των ανθρώπων και αναζητούν καταφύγιο κοντά στους θεούς, αφήνοντας τους αδύναμους ανθρώπους στη μοίρα τους, ανυπεράσπιστους απέναντι στην ισχυρή εξουσία ή το άδικο.
Μετά τις παραβολές και τις περιγραφές, ο Ησίοδος περνά ξανά με σαφήνεια στο ζήτημα με τον αδελφό του, και του ζητά να μην είναι βίαιος και άδικος, να μην συνεχίσει να ζητά όλο και περισσότερα αφού ήδη πήρε παραπάνω από όσα του ανήκαν, επειδή θυμώνουν και οι Θεοί, μια που «όλα τα βλέπει το μάτι του Δία». Φτάνει στο σημείο να λέει, ότι καλύτερα να μην ήταν δίκαιος ούτε ο ίδιος ούτε ο γιος του, αφού η ζωή επιβραβεύει τους άδικους για να καταλήξει όμως ότι «Ο Δίας μάλλον δεν θα το αφήσει αυτό να περάσει έτσι», δηλαδή να μείνει ατιμώρητο.
Ζητά από τον αδελφό του να μην ορκίζεται στα ψέματα και να διαλέξει όχι το δρόμο της κακίας που είναι δίπλα στον κάθε άνθρωπο, αλλά της αρετής, που μόνο στην αρχή μοιάζει δύσκολος. Του λέει ότι ο πλούτος δεν είναι αγαθός όταν αρπάζεται και ότι μόνο η δουλειά είναι τίμιος τρόπος να πλουτίσεις.
Στη συνέχεια ο Ησίοδος προχωρεί σε διάφορες συμβουλές για το πώς πρέπει να ζει ένας καλός άνδρας, να εργάζεται, να φροντίζει τη γη του, να θυσιάζει στους θεούς, και ο λόγος αρχίζει να γίνεται λιγότερο προσωπικός -σαν ο Ησίοδος να μην απευθύνεται πια στον αδελφό του, αλλά να μιλά γενικά για το σωστό τρόπο ζωής. Λέει να καλούμε το γείτονά μας στις γιορτές, γιατί ο κακός γείτονας είναι κατάρα και ο καλός γείτονας ευλογία, και μας προστρέχει συχνά περισσότερο από τους συγγενείς. Συνιστά να μιλάμε με μάρτυρες και να κάνουμε όρκους για σιγουριά στις συμφωνίες και μετά λέει στους άνδρες να προσέχουν τις γυναίκες, επειδή όποιος εμπιστεύεται γυναίκα, εμπιστεύεται απατεώνα
Από τους στίχους 380- 828 ο Ησίοδος αρχίζει να δίνει εντελώς πρακτικές συμβουλές, για το πότε πρέπει να σπέρνεις, να θερίζεις, να ταξιδεύεις με πλοίο κ.λπ. Ο ποιητής δίνει συμβουλές για τις ανθρώπινες σχέσεις καθώς και για θέματα, όπως η γεωργία, η ναυτιλία, το εμπόριο και οι αίσιες και θεάρεστες ημέρες του μηνός.
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ