Σχετικά με την προέλευση του όρου «αλχημεία» δεν υπάρχει συμφωνία στις απόψεις που έχουν διατυπωθεί. Κατά μία θεωρία ο όρος προέρχεται από το αραβικό άρθρο al και τη λέξη Kemi, την κοπτική ονομασία της Αιγύπτου. Άλλοι υποστηρίζουν πως προέρχεται από την ελληνική λέξη «χυμός» και χρησιμοποιήθηκε στον Μεσαίωνα μέχρι τον ΙΖ' αιώνα, για να προσδιορίσει τη χημεία. Από τότε όμως που η χημεία έλαβε επιστημονική μορφή, ο όρος αλχημεία χρησιμοποιείται προκειμένου να δηλώσει τις προσπάθειες μεταβολής μη ευγενών μετάλλων σε ευγενή, με στόχο την παραγωγή χρυσού.
Οι αλχημιστές οργανώθηκαν κατά τον ΙΘ' αιώνα σε αλχημικές εταιρείες, που δρούσαν ως μικρές «υπερμυστικές ομάδες», λόγω τού εχθρικού περιβάλλοντος. Όμως κατά τα τέλη τού ΙΘ' αιώνα δημιουργήθηκε η Αλχημική Εταιρεία της Γαλλίας, που δρα πλέον φανερά. Η εταιρεία αυτή ισχυρίζεται πως διατηρεί δεσμούς με την διεθνή κίνηση των Ροδοσταύρων και έβαλε ως στόχο τη διατήρηση της κληρονομιάς των «απόκρυφων» επιστημών της Γαλλίας και των μεγάλων ερμητικών παραδόσεων, που θεωρούν τη φύση στο σύνολο της ως την «ανώτερη εκδήλωση της ζωής».
Ερμής ο Τρισμέγιστος
Ηαλχημική παράδοση συνδέεται με το όνομα του Ερμή του Τρισμέγιστου. Πρόκειται για μυθικό πρόσωπο, για τον Αιγυπτιακό θεό Thothή Thot. Κατά την μυστική παράδοση ήταν γυιός του Δία και της κόρης τού βασιλέα της Πελοποννήσου Άτλαντα Μαρίας.
Ένα από τα έργα που αποδίδονται στον Ερμή φέρει το όνομα «Ερμής ο Τρισμέγιστος» (HermesTrismegiste, έκδ. Societe d' Edition «Les Belles Lettres», Paris 1980.Στα ελληνικά: Π.I. Ιωαννίδη,«Ερμής ο Τρισμέγιστος. Ο ιδρυτής της θρησκείας του μονοθεϊσμού, 9000 π.Χ.», Θεσσαλονίκη 1985).Σύμφωνα μ' αυτό το έργο ο Ερμής ανυψώθηκε στα «πεδία του φωτός» και δέχθηκε «θεία αποκάλυψη». Κλήθηκε να κατέβει πάλι στη γη, να γίνει «οδηγός στους άξιους, γιατί χάρη σε σένα θα σωθεί το ανθρώπινο γένος» (σ. 19).
Στον Ερμή αποδίδεται ο «Σμαράγδινος Πίναξ», ένα σύντομο κείμενο, που θεωρείται κατά τον Π. Γκράβιγγερ «ως το Σύμβολον Πίστεως των Ερμητιστών, ευρισκόμενον εντός πλείστων αλχημικών συγγραμμάτων και αποτελούν είτε τον πρόλογον είτε την ερμηνευτικήν κλείδα αυτών». Κατά τους αλχημιστές είναι «το αρχαιότερο κείμενο που ασχολείται με την αλχημεία» (Ερμού τού Τρισμέγιστου, Ο Σμαράγδινος Πίναξ. Κείμενον και σχόλια. Δευτέρα έκδοσις συμπεπληρωμένη, έκδ. περιοδικού Σφίγξ, Αθήνα 1983, σ. 2-3).
Ηερμητική διδαχή είναι μονιστική. Σύμφωνα με το κείμενο «Ερμής ο Τρισμέγιστος», «η Μονάς είναι η αρχή και η ρίζα τού παντός» (σ. 23). «Ο Θεός γεννά τον αιώνα, ο αιών γεννά τον κόσμο, ο κόσμος τον χρόνο, ο χρόνος τη γέννηση» (σ. 55)· «πρώτα είναι ο Θεός, δεύτερος ο κόσμος και τρίτος ο άνθρωπος» (σ. 60). Ο κόσμος είναι δεύτερος θεός, που γέννησε ο Πατέρας (σ. 27). Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ' εικόνα τού κόσμου» (σ. 28). Τα πάντα δημιουργήθηκαν από το Θεό «με το Λόγο του» (σ. 21). Ο κόσμος είναι υιός τού Θεού και ο άνθρωπος υιός τού κόσμου. Έτσι έχουμε την ερμητική Τριάδα: τον Πατέρα Θεό, τον κόσμο, τον άνθρωπο (σ. 32).
Δεν υπάρχει διάκριση ουσίαςανάμεσα στον «Πατέρα», στον κόσμο και στον άνθρωπο˙είναι όλα «ομοούσια» «τα πάντα είναι στο είναι σου» (σ. 25)· «και ο Θεός και η δημιουργία είναι το ίδιο πράγμα» (σ. 48)· «το παν είναι Θεός» (σ. 41), «μόρια τού Θεού είναι τα πάντα»· «έξω από τον Θεό τίποτα δεν υπάρχει» (σ. 51).
Ο Ερμής, σύμφωνα με το κείμενο στο οποίο αναφερόμαστε, κηρύττει 4 διαφορετικούς «χώρους» στο σύμπαν τον ουρανόόπου κατοικούν οι θεοί με άρχοντα το δημιουργικό όλων, τον αιθέραόπου απλώνονται τ' αστέρια στα οποία κυριαρχεί ο Ήλιος, τον αέραόπου κατοικούν οι ψυχές των δαιμόνων με άρχοντα τη σελήνη, τη γηόπου κατοικούν οι άνθρωποι και τα άλλα ζώα με άρχοντα τον εκάστοτε βασιλιά (σ. 66). Τα πάντα αποτελούν κατά τον Ερμή ενιαίο ζωντανό οργανισμό, που ταυτίζεται με τον Θεό.«Ο ουρανός, τα νερά, η γη, ο αέρας, η ζωή, η φύση, η ψυχή και ο νους είναι μέρη τού Θεού» (σ. 41). Εδώ δεν πρόκειται για προσωπικό Θεό, αλλά για απρόσωπη δύναμη ή ενέργεια, που καλείται και «ανάγκη», συγκρατεί και περιέχει τα πάντα. «Η συγκρατούσα και περιέχουσα τον κόσμο δύναμη είναι η ανάγκη, η δε ειμαρμένη (= μοίρα) φέρνει και σέρνει τα πάντα κι αναγκάζει τη φύση να γίνει η αιτία της γέννησης και της φθοράς» (σ. 62).
Η φύση των πάντων, λέγει ο «Ερμής», έχει «ύλη κινητή». Αυτή η ύλη θερμαίνεται και γίνεται «πυρ και νερό». «Και το μεν πυρ είναι ισχυρό, το δε νερό πάσχον. Το πυρ όμως εναντιούμενο στο νερό, ξηραίνει κι έτσι έγινε η γη, οχούμενη επάνω στα νερά. Και καθώς αποξηραίνονταν στα νερά, από το πυρ και το νερό, έγινε αέρας (η ατμόσφαιρα)» (σ. 62). «Όλα αυτά έγιναν σύμφωνα με το λόγο της αρμονίας, θερμά, ψυχρά, ξερά και υγρά κι από τα σώματα όλων αυτών των στοιχείων έγινε πνεύμα και σπέρμα, ανάλογα προς το περιεχόμενο πνεύμα» (σ. 62-63).
Ο άνθρωπος, ο δεύτερος θεός, θέλησε να δημιουργήσει και «βλέποντας τη μορφή του στα νερά, θέλησε να κατοικήσει εκεί, και μόλις σκέφθηκε αυτό, το θέλημά του ενεργοποιήθηκε και κατοίκησε την άλογο μορφή της φύσης. Αυτή δε τον αγκάλιασε, περιπλέχθηκε μαζί του στην ύλη κι έσμιξε αυτόν (κι έγινε ο άνθρωπος της γης)» (σ. 16). Με αυτόν τον τρόπο «οι ψυχές» «παράκουσαν τις θειες εντολές και από αγνές και ασώματες» φυλακίστηκαν σε υλικά σώματα που δημιουργήθηκαν και «τιμωρήθηκαν» για την έπαρσή τους (σ. 65).
Από αυτή την πτώση ο άνθρωπος αρχίζει την ανοδική πορεία της αυτοεξέλιξης. Η ψυχή ανέρχεται οκτώ «ζώνες» και με τις «δικές της δυνάμεις»θα φθάσει στην όγδοη ζώνη και θα «συγχωνευθεί» με τις άλλες ψυχές (σ. 19). Οι ασεβείς ψυχές θα αναγκαστούν να ξαναγυρίσουν στη γη και να ενσαρκωθούν ξανάσε νέο ανθρώπινο σώμα, για να συνεχίσουν την αυτοεξέλιξή τους (σ. 33). Αυτό σημαίνει συγχώνευση της ψυχής με τη μία πραγματικότητα, το Θεό, γιατί «εφ' όσον η ψυχή είναι θείο πλάσμα, δεν είναι δυνατό να αναμιχθεί με άλλα στοιχεία αλλά με τον θεό» (σ. 69).
Αυτή η «σωτηρία» ταυτίζεται με τη «γνώση», που είναι η αρετή της ψυχής (σ. 31-32). Αντίθετα ο βασανισμός του ανθρώπου, η κόλαση, είναι η άγνοια (σ. 44). Η γνώση συνίσταται στην αντίληψη πως τα πάντα δεν έχουν πραγματική ύπαρξη, αλλά αποτελούν ψευδαίσθηση, φαντασία. «Κι ο άνθρωπος είναι φαντασία... κι η φαντασία είναι ακρότατο ψεύδος» (σ. 53). Όλα τα πράγματα μεταβάλλονται και κάτι. Κάτι που μεταβάλλεται δεν υφίσταται, είναι ψεύτικο και αποτελεί ταυτόχρονα «ενέργεια της αλήθειας» (σ. 54). Δεν υπάρχει τίποτε άλλο εκτός από το «θεό». «Ψυχή λοιπόν, ζωή και ύλη. Ποιος δε είναι αυτός; Ποιος άλλος ει μη ένας, ο Θεός» (σ. 36).
Ο άνθρωπος καλείται να φθάσει σ' αυτή τη «γνώση», βοηθούμενος από τους «δαίμονες».Κατά την αντίληψη τού «Ερμή», Σωτήρας «παντός γένους» είναι ο Ήλιος (σ. 50). Ο Ήλιος, με το νοητικό και αισθητικό του κόσμο, «χορηγεί στο σύμπαν τα αγαθά της θείας δημιουργίας». Γύρω από τον ήλιο κινούνται οκτώ πλανήτες ή «σφαίρες», που εξέρχονται από αυτόν. Από αυτές τις σφαίρες εξαρτώνται οι δαίμονες κι από αυτούς τους δαίμονεςεξαρτώνται οι άνθρωποικαι μ' αυτό τον τρόπο «τα πάντα από τον Θεό εξαρτώνται» (σ. 51)· ο Ήλιος είναι «ο μεγαλύτερος από τους Θεούς των άστρων» (σ. 24). Οι δαίμονες είναι «θεοί δικαστές», που «δοκιμάζουν τους ανθρώπους» (σ. 29)· «τιμωρούν την ανθρώπινη κακία που προέρχεται από την πλάνη τους ή την τόλμη ή την ανάγκη, στοιχεία που τα ονομάζουν ειμαρμένη, ή την άγνοια» (σ. 50).
Ο αλχημιστικός πίνακας τού Ερμή
Η βάση της Αλχημείας εκφράζεται με τη μονιστική αντίληψη τού «Σμαράγδινου Πίνακα», ο οποίος αποτελεί το θεμέλιο των αλχημιστών. Υπάρχει μόνο μία και αμετάβλητη ουσία και το κάθε τι προέρχεται από την ουσία αυτή. Αλλά και όταν έλθει η ώρα του, ξαναγυρίζει σ' αυτήν. Αυτή η αρχή ονομάζεται στον Σμαράγδινο Πίνακα τού Ερμή «τέλεσμα».
Η «δευτέρα εντολή» τού «Σμαράγδινου Πίνακα» αναφέρει: «Το προς τα κάτω αναλογεί τω προς τα άνω, και το προς τα άνω αναλογεί τω προς τα κάτω, προς τέλεσιν των θαυμάσιων ενός μόνου πράγματος».
Αυτό μπορεί να ερμηνευθεί με ποικίλους τρόπους. Σημαίνει ότι «το υλικόν άτομον το οποίον εύρηται προς τα κάτω επί της Γης, είναι ανάλογον ως προς την κατασκευήν του προς το Σύμπαν τού οποίου λαμβάνομεν αντίληψιν παραληρούντες τον Ουρανόν, όστις κείται προς τα άνω, υπεράνω ημών». Όμως ολόκληρο το Σύμπαν, που αποτελείται από άτομα, αποτελεί «εν σύνολον πλήρες, εν μόνον πράγμα» (P. Piobb, βλ. Ο σμαράγδινος Πίναξ, σ. 27).
Κατά τους αλχημιστές το κάθε τι είναι «ζωντανό»και διακρίνεται από το βαθμό εξέλιξης. Κάποτε θα φθάσει στην τελειότητα, στο «τέλεσμα». Με τη φυσική πορεία των πραγμάτων η τελείωση αυτή διαρκεί μακρό χρονικό διάστημα. Μέσα στη φύση τα πάντα βρίσκονται σε κατάσταση ροής και μεταστοιχείωσης. Οι αλχημιστές ισχυρίζονται πως μπορούν να συντομεύσουν το χρόνο αυτής της «ροής», που είναι αναπόφευκτη. Η συντόμευση γίνεται όταν ο άνθρωπος βρει το μυστικό «καταλύτη», που οι αλχημιστές ονομάζουν «φιλοσοφική λίθο». Πρόκειται για την ύλη που αποτελεί την πρωταρχική μορφή των πραγμάτων. Οι αλχημιστές υποστηρίζουν πως έχει τη δυνατότητα να διαλύει τα πάντα στα στοιχεία τους, να ξανανεώνει τον άνθρωπο, να απομακρύνει κάθε ασθένεια, να μεταβάλλει τα μη ευγενή μέταλλα σε ευγενή. Οι αλχημιστές κάνουν λόγο για το «κόκκινο λιοντάρι», το μαγκιστέριουμή και το «μεγάλο ελιξήριο».
Η «τέταρτη εντολή» τού «Σμαράγδινου Πίνακα» αναφέρει: «Πατήρ του είναι ο Ήλιος, μήτηρ του η Σελήνη, ο άνεμος έφερεν αυτό εν γαστρί, η γη είναι η τροφός του». Οι αλχημιστές αναφέρουν τη διακήρυξη αυτή στη «φιλοσοφική λίθο», που είναι «το παράγωγον των γάμων τού Ηλίου και της Σελήνης». Ο Ήλιος είναι η αρσενική Αρχή και η Σελήνη η θηλυκή και αντιστοιχούν στο θείο και στον υδράργυρο, που είναι οι «γονείς» της «φιλοσοφικής λίθου». Κατά το ίδιο κείμενο η «Λίθος» αποτελείται από τα τέσσερα στοιχεία· από τον ήλιο, δηλαδή τη φωτιά, τη σελήνη που αντιστοιχεί με το νερό, τον αέρα και τη γη.
Η πέμπτη εντολή αναφέρει πως πατέρας της τελείωσης όλου τού κόσμου είναι η «Λίθος»: «Ο πατήρ τού παντός είναι το Τέλεσμα. Η δύναμις αυτού γίνεται μεγίστη, όταν μετατροπή εις γην». Αυτό το ελιξήριο, αν και είναι υλικό σώμα, διατηρεί ολόκληρη την ενέργειά του και μπορεί να οδηγήσει στην τελείωση.
Η «Τέχνη» της Αλχημείας
Ητέχνη της αλχημείας συνίσταται στην ανεύρεση των καταλλήλων ελιξηρίων που ταιριάζουν στις ανάγκες τού κάθε ευγενούς μετάλλου. «Αφού διαπιστωθούν οι επιθυμητές αναλογίες ενός σώματος, εισάγουμε μια απαιτούμενη ποσότητα αντιστοίχου στοιχείου, ώστε να εξουδετερώσει την επιβλαβή φύση σε βαθμό που να μη την φθείρει και την οδηγούμε στη φυσική κατάσταση. Στην περίπτωση π.χ. που υπερισχύει το στοιχείο τού νερού, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το στοιχείο της φωτιάς. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να μεταστοιχειώσουμε τα μη ευγενή μέταλλα σε ευγενή».
Κάθε τι, λένε οι αλχημιστές, αποτελείται από μια απροσδιόριστη ύλη. Όταν οι τέσσερεις ιδιότητες τού θερμού, τού ψυχρού, τού υγρού και τού ξηρού αποτυπωθούν σ' αυτή όπως αποτυπώνεται μια σφραγίδα σε λιωμένο κερί, τότε παράγονται τα τέσσερα στοιχεία, δηλαδή γη, αέρας, φωτιά και νερό. Οι διαφορετικές αναλογίες αυτών των στοιχείων μας δίνουν την ποικιλία των πραγμάτων. «Όταν τροποποιήσουμε την αναλογία των τεσσάρων συστατικών στοιχείων σε μια ουσία, τότε θα μπορούσαμε να μετατρέψουμε το ένα πράγμα σε άλλο» (Άλλισον Κόουν-Εβρ, Αλχημεία. Η φιλοσοφική λίθος, Αθήνα 1984, σ. 12-13).
Ο Roger Bacon (1214-1298), στο έργο του «Ο αληθινός καθρέφτης της χημείας», αναφέρει: «Αν θέλεις να μεταμορφώσεις ένα μεταλλικό σώμα σε άλλο, μπορείς με πρόσθεση και αφαίρεση να βάλεις περισσότερο μέρος από ένα στοιχείο και λιγότερο από ένα άλλο και να τα βράσεις μαζί, για καλό ή κακό, σύμφωνα με την επιθυμία σου» (Α. Κόουντερ, σ. 13).
Η γη, λόγου χάρη, σχηματιζόταν με την αποτύπωση στην πρώτη ύλη των ιδιοτήτων τού ξηρού και του κρύου. Αν αντικαταστήσουμε την ιδιότητα του ξηρού με την ιδιότητα τού υγρού, θα έχουμε αμέσως νερό. Αν τώρα στο νερό αντικαταστήσουμε την ιδιότητα τού κρύου με την ιδιότητα τού ζεστού θα το μεταβάλουμε σε αέρα. Για να αλλάξει μία ουσία έπρεπε να αλλάξει η μορφή. Αν λοιπόν εύρισκαν τη «μορφή τού χρυσού», τότε θα μπορούσαν να επιτύχουν την μετατροπή άλλων μετάλλων σε χρυσό.
Το πρώτο στάδιο ήταν να αφαιρεθεί η τωρινή «μορφή» ενός μετάλλου και να ξαναγυρίσει στην «πρώτη ύλη». Αυτός χαρακτηρίζεται «θάνατος», που προηγείται μιας καινούργιας «γέννησης». Τα πάντα στη φύση βαδίζουν προς την «τελείωση», προς την τέλεια «μορφή». Το τελειότερο από όλα τα μέταλλα είναι ο χρυσός. Επομένως όλα τα μέταλλα βρίσκονται στο δρόμο της μεταμόρφωσής τους σε χρυσό.
Η διαδικασία της φύσης διαρκεί μακρότατο χρονικό διάστημα, μέσα από ειδικές συνθήκες. Ο χρόνος μπορεί να συντομευθεί με τις αλχημιστικές πρακτικές. Ο R. Bacon, στο βιβλίο του «LibellusdeAlchimia, cuiTitulus: SpeculumAlchemix» αναφέρει:
«Αφού ανακαλύψουμε μια ύλη, όπου ο υδράργυρος θα είναι ήδη ενωμένος με την αναγκαία ποσότητα τού θειαφιού, πρέπει να μιμηθούμε τη φύση. Τα μέταλλα δημιουργούνται μέσα στα ορυχεία. Συνεπώς είναι απαραίτητη η κατασκευή μιας "πυροστιάς", που θα μοιάζει με ορυχείο αναφορικά με τη διαμόρφωσή της. Οι αλχημιστικές διαδικασίες απαλλάσσουν το μέταλλο από τις "ακαθαρσίες" και αποδίδουν αυτό που «εν δυνάμει» είναι το κάθε μέταλλο, δηλαδή το χρυσό».
Η πνευματική αλχημεία
Εκτός από την «πρακτική αλχημεία», που αποσκοπούσε στην ανεύρεση της φιλοσοφικής λίθου αναπτύχθηκε και η μυστική αλχημεία. Εδώ δεν αναζητείται κάποια φιλοσοφική λίθος για την μεταβολή των μη-ευγενών μετάλλων σε ευγενή, αλλάη ουσία εκείνη, που θα μπορούσε να αποβάλλει τα μη ευγενή μέταλλα με άλλη σημασία, δηλαδή τα πάθη και τις αμαρτίες, προκειμένου να αναζητήσει κανείς τον «πνευματικό χρυσό» και να ανοικοδομήσει τον παράδεισο.
Και εδώ προϋποτίθεται η ολιστική θεώρηση τού κόσμου· το σύμπαν αποτελεί κατά την αντίληψη αυτή ένα ενιαίο οργανισμό. Τα πάντα βρίσκονται σε ενιαία εξελικτική κλίμακα και αποτελούν «ζωντανές υπάρξεις», ακόμη και οι γαλαξίες:
«Ο άνθρωπος είναι ευφυής και το μυρμήγκι, ακόμα και το βακτηρίδιο, όλο το ζωικό βασίλειο, αντιδρά με ευφυΐα: γιατί λοιπόν κι ένας γαλαξίας, που αποτελεί μια ζωντανή ύπαρξη, να μη είναι κι αυτός, ένα νοήμον ον, που έχει τις δικές του αξίες και τους ιδιαίτερους στόχους του;». Κατά την αντίληψη αυτή η ζωή υπάρχει παντού˙ μόνο η μορφή της ποικίλλει. Υπάρχει μια συνεχόμενη «αλυσίδα», που καταλήγει στα «θεμελιακά συστατικά της ύλης» (Jacques Carles / Michael Granger, Η αλχημεία εξωγήινη υπερεπιστήμη; Μετάφρ. Λούσκα Αβαγιάνου, Αθήνα 1978, σ. 107).
Η συνέχεια της ζωής είναι «το πέρασμα των ατόμων και των μορίων από το ένα σώμα στο άλλο, από το ένα φυτό στο άλλο... για να μπορέσουν τα μόρια να νιώσουν καινούργιες εντυπώσεις και ν' αποκτήσουν καινούργιες γνώσεις». Έτσι κατά τους αλχημιστές, «η καθαυτό ζωή», που είναι παρούσα σε κάθε στιγμή και σε κάθε σημείο του χώρου, είναι «το ταραγμμένο κύμα τού μικρόκοσμου των ατόμων και των μορίων» (Carles-Granger, σ. 116-117).
Κατά το βιβλίο Kore Kosmou, που αποδίδεται στον Ερμή τον Τρισμέγιστο και πραγματεύεται την «ερμητική γνώση», ο σκοπός του μυημένου τού Kore Kosmou είναι η κατασκευή τού «μίγματος εμψύχωσης», όπως και ο σκοπός τού αλχημιστή είναι να φτιάξει το «φιλοσοφικό υδράργυρο» για να ζωογονήσει τα μέταλλα. Κάθε ζώο έχει μια «ζωική πνοή», που περνάει από το ένα ζώο στο άλλο και μ' αυτό τον τρόπο υφίσταται μια συνεχή βελτίωση. Το ζώο που κατέχει τη ζωική πνοή που έχει φτάσει στην υψηλότερη πνευματική βαθμίδα, είναι ο άνθρωπος (Carles-Granger, σ. 123).
Οι πνευματικοί αλχημιστές χρησιμοποιούσαν την αλχημιστική ορολογία με πνευματικό νόημα. Αναζητούσαν το πνεύμα, που ήταν κρυμμένο στην ύληκαι χρησιμοποιούσαν αλχημικούς όρους. Μεταξύ αυτών ήταν και ο PhilippusAureliusParacelsus (Theophrastus Bombastus von Hohenheim, 1493-1541). Ήταν γιατρός, χημικός, θεοσόφος και αναζητούσε τη «φιλοσοφική λίθο» και το ελιξήριο για όλες τις αρρώστιες.
Το ελιξίριο της μακροζωίας
Για τους αλχημιστές το ελιξίριο της μακροζωίας φαίνεται ως κάτι τελείως λογικό. Αν κανείς βρει την ουσία αυτή, δηλαδή αυτό το μυστικό θαυματουργικό φάρμακο των αλχημιστών, μπορεί να κάνει μια «επιλεκτική αφαίρεση τού βαρέως ύδατος που γερνάει τα κύτταρα. Μ' αυτό το μυστικό ο Μύστης μπορούσε να εναρμονίσει το φυσιολογικό του χρόνο με τον αστρικό και να ελευθερωθεί από τη διάσταση τού χρόνου.
Αυτό το ελιξίριο της μακροζωίας χαρακτηρίζεται και «μυστικό τού πόσιμου χρυσού», ιδιαίτερα στον αποκρυφιστικό χώρο τού ονομαζόμενου «Κόμητος τού Σαίν Ζερμαίν», ο οποίος δήθεν «δεν έχει πεθάνει» και ανήκει «στο μικρό κύκλο των αληθινών αθανάτων που αγρυπνούν πάνω από την ανθρωπότητα» (J. Caries-M. Granger, σ. 112-113). Όμως αν ερευνήσει κανείς τα ληξιαρχικά βιβλίο της Εκκλησίας τού Eckernforde τού Schleswig-Holstein, θα δει καταχωρημένο το θάνατο τού Saint-Germain (1710-1784) (βλ. φωτοτυπία εν Η. Miers, Lexikon des Geheim-wissens, έκδ. 7η, Augsburg 1987, σ. 354).
Ο πιστός της αλχημείας δεν συμμερίζεται την εν Χριστώ ελπίδα τού χριστιανού. Πιστεύει πως μόνος του θα βρει το μυστικό της ζωής και της ευτυχίας ενδοκοσμικών διαστάσεων. Αντίθετα η ελπίδα τού χριστιανού δεν είναι αυτός ο βίος, αλλά η ζωή. Αυτή την ελπίδα του δεν την στηρίζει στην ανεύρεση κάποιου ελιξιρίου, αλλά στην ανάσταση τού Χριστού, τού «πρωτοτόκου εκ των νεκρών», που έχει ως συνέπεια την ανάσταση όλων εκείνων που είναι τού Χριστού, κατά τη δευτέρα παρουσία τού Κυρίου.
Η αλχημεία των Ροδοσταύρων
Σε τρίπτυχο φυλλάδιο της «Ροδοσταυρικής Εταιρείας», που εκδόθηκε για λογαριασμό τού Lectorium Rosicrusiannus, με τίτλο «Η Αλχημεία των Ροδοσταύρων», αναφέρονται οι ακόλουθες βασικές θέσεις:
Η αληθινή αλχημεία, δηλαδή «η αληθινή τέχνη παρασκευής χρυσού» έχει να κάνει «όχι με τον εξωτερικό, γήινο χρυσό, αλλά με κρυφές μικροκοσμικές διαδικασίες. Από το πιο μακρινό παρελθόν αυτές οι διαδικασίες αποτελούν τον πυρήνα των θείων μυστηρίων. Έτσι η μετάλλαξη των μη ευγενών μετάλλων σε χρυσό θα έπρεπε να εννοηθεί συμβολικά. Η αληθινή παρασκευή χρυσού αφορά πνευματικές διαδικασίες που σκοπό έχουν την ολική αναγέννηση, την ολική επαναδόμηση τού ανθρώπου. Η αληθινή αλχημεία λοιπόν αφορά τον Χρυσό τού Πνεύματος».
«Η Φιλοσοφική Λίθος, για την οποία τόσοι και τόσοι έχουν ψάξει μάταια, δεν μπορεί να βρεθεί στο ορυκτό βασίλειο. Αυτή η θεϊκή δομική λίθος βρίσκεται θαμμένη σαν σπόρος στην καρδιά του ανθρώπου. Το Βασίλειο τού Θεού βρίσκεται μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο: Η ουσία τού Πνεύματος είναι συγκεντρωμένη σ' ένα κρυφό σημείοστην ανθρώπινη καρδιά. Εκεί μπορεί να βρεθεί η Φιλοσοφική Λίθος.
Στην κορυφή της δεξιάς καρδιακής κοιλίας υπάρχει ένα μυστηριώδες πνευματικό κέντρο. Ονομάζεται «ο σπόρος του Ιησού» ή «το Ρόδο του Πνεύματος» ή «το άτομο σπινθήρας τού Πνεύματος» ή «το Χριστικό άτομο». Σ' αυτόν το σπόρο της Ψυχής βρίσκεται κοιμισμένη η πανίσχυρη ικανότητα που μπορεί ν' αφυπνίσει τον εσωτερικό ουράνιο άνθρωπο, που είναι φτιαγμένος από τη χρυσή πρωταρχική ουσία.
Η ανάπτυξη τού εσωτερικού αυτού ανθρώπου, τού φορέα τού φωτός, είναι μια αληθινά βασιλική τέχνη. Δεν είναι μια φυσική διαδικασία με τη συνηθισμένη έννοια της λέξης, αλλά μια πνευματική, αλχημική διαδικασία. Είναι γι' αυτόν το λόγο που η διαδικασία αυτή πρέπει ν' αρχίσει στο άτομο σπινθήρα τού Πνεύματος στην καρδιά. Μόνο το άτομο σπινθήρας τού Πνεύματος που βρίσκεται βυθισμένο στον άνθρωπο σαν ένα χρυσό ελιξίριο, μια Φιλοσοφική Λίθος, μπορεί — αφού αφυπνιστεί — να μεταλλάξει το μόλυβδο της φύσης σε Χρυσό τού Πνεύματος».
«Ο σύνδεσμος με το Θείο Πνεύμα αποκαθίσταται γι' αυτόν που είναι ικανός να δομήσει ένα τέτοιο ένδυμα φωτός. Κατ' αυτόν τον τρόπο, με τη σύντηξη Ψυχής και Πνεύματος, μ' αυτόν τον «Αλχημικό Γάμο» (όπως ονόμαζαν οι παλιοί Ροδόσταυροι αυτήν την αλχημική διαδικασία), γεννιέται ο Υιός της Πληρότητας ή ο Εσωτερικός Ουράνιος Άνθρωπος».
Η «φιλοσοφική λίθος» λοιπόν, ο «σπόρος τού Ιησού», το «Χρυσό Ελιξίριο», το «Χριστικό άτομο» που συνιστά την «Πανίσχυρηικανότητα που μπορεί να αφυπνίσει τον εσωτερικό ουράνιο άνθρωπο από χρυσή πρωταρχική ουσία» είναι κοιμισμένη και στην καρδιά. Από εδώ πρέπει να αρχίσει η «αλχημική εργασία» για να αφυπνιστεί «το άτομο σπινθήρας τού πνεύματος» και να μεταλλάξει «το μόλυβδο της φύσης σε χρυσό τού πνεύματος». Όμως στο ίδιο κείμενο προστίθεται:
«Η διδασκαλία τού Σύγχρονου Ροδόσταυρου αναφέρει ότι εκτός από την ατομική εστία στην καρδιά που ήδη αναφέραμε, υπάρχει επίσης και μια ατομική εστία στο ιερό της κεφαλής. Αυτό το εγκεφαλικό άτομο, που ονομάζεται επίσης εωσφορικό άτομο, κάποτε αναφλεγόταν στο φως τού καρδιακού ή Χριστικού ατόμου. Η ενότητα καρδιάς και κεφαλής, ήταν έτσι γεγονός και η σκέψη κατευθυνόταν από τον Θεό, από το Πνεύμα. Αυτή η ένδοξη ενότητα όμως έχει εδώ και πολύ καιρό διαρρηχθεί. Σ' ένα αφάνταστα μακρινό παρελθόν, το Εωσφορικό άτομο στο Ιερό της κεφαλής, έπαψε να υπακούει στο Χριστικό άτομο της καρδιάς. Ανέλαβε την καθοδήγηση ολόκληρου του ανθρώπινου συστήματος ζωής, αποδιοργανώνοντας το δομικά από κάθε άποψη. Η ανθρώπινη διάνοια αναφλέγεται στον Εωσφόρο και έτσι ο άνθρωπος ωθείται από την παρόρμηση της αλυσιδωτής αντίδρασης των σκέψεών του. "Ο γεννημένος από τη φύση άνθρωπος δεν κατευθύνει τη ζωή του, κατευθύνεται"».
Το «εγκεφαλικό» λοιπόν άτομο δεν βρίσκεται πλέον σε «ενότητα» με το «Χριστικό άτομο», που ταυτίζεται με το Θεό η ανθρώπινη διάνοια «αναφλέγεται» πλέον από τον Εωσφόρο. Από αυτή την υποδούλωση μπορεί ο άνθρωπος να ελευθερωθεί μόνον με την αλχημεία˙η μόνη ελπίδα τού ανθρώπου βρίσκεται στην αλχημική διαδικασία, όχι στην εν Χριστώ σωτηρία:
«Σαν αποτέλεσμα αυτής της ανόσιας νοητικής δύναμης, η αλχημική διαδικασία που γίνεται μέσα στον άνθρωπο εμφανίζει μια διπλή δραστηριότητα, που χαρακτηρίζεται εξωτερικά από έκρηξη και καταστροφή, και εσωτερικά από κρυστάλλωση και θάνατο. Μόνον όταν ο άνθρωπος επιστρέφει στην αληθινή αλχημεία, για την πραγματοποίηση της οποίας η αναγέννηση της Ψυχής είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση, θα γίνει ικανός να ελευθερώσει τον Εσωτερικό Ουράνιο Άνθρωπο, κι έτσι ν' αποκτήσει αιώνια ελευθερία».
ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ π.ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ «Ο ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ» ΤΕΥΧΟΣ Γ’ ΑΛΧΗΜΕΙΑ – ΑΘΗΝΑ 1995
egolpion com