O αλληγορικός αυτός μύθος είναι στην ουσία ένα αρχέτυπο κι επομένως, έχει να κάνει με τη συλλογική συνείδηση της ανθρωπότητας. Εάν θα έπρεπε να του δώσουμε έναν άλλο τίτλο αντί "Έρως και Ψυχή" νομίζω ότι αυτός θα έπρεπε να είναι "Η Ερώτηση της Ψυχής". Θα έλεγα, μάλιστα, πως ολόκληρο το σύμπαν γεννήθηκε ακριβώς από μια ερώτηση.
Λοιπόν, ο Έρωτας είναι ακριβώς αυτό: μια ερώτηση! Προσέξτε τη συνάφεια των λέξεων έρωτας - ερώτηση. Όλοι μας οι έρωτες ισορροπούν ανάμεσα στην κενότητα και την πλησμονή. Όλες μας οι ερωτήσεις περιέχουν ένα στοιχείο κενού, μια απουσία πληροφορίας. Η απάντηση είναι η πλήρωση αυτού του κενού. Και από την ερωτική συνάντηση της ερώτησης με την απάντηση προκύπτει η γνώση. Αυτό ακριβώς το πέρασμα από την άγνοια στην αυτογνωσία κάνει η Ψυχή, όταν ερωτεύεται τον Έρωτα. Ο Έρωτας είναι η προσωποποιημένη ερώτηση της Ψυχής που αναζητά την αλήθεια για τον εαυτό της. Τον αναζητά σπαρακτικά όσο σπαρακτικά αναζητά την απάντηση της κάθε ερώτησης.
ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΟΥ
Με έναν παράξενο τρόπο αυτή η ανάγκη απεικονίζεται στο ελληνικό σύμβολο του ερωτηματικού. Όπως εμείς αναζητάμε έναν σύντροφο για να συμπληρωθούμε, έτσι και κάθε ερώτηση ζητά τον δικό της σύντροφο, την απάντηση. Στο τέλος κάθε ερωτηματικής πρότασης λοιπόν, υπάρχει μια άνω τελεία και από κάτω ένα κόμμα. Το κόμμα είναι ένα είδος αγκίστρου που επιδιώκει να συλλάβει κάτι, στην προκειμένη περίπτωση την απάντηση. Από την αλληλεπίδραση ερώτησης απάντησης προκύπτει η δημιουργία ή η γνώση. Αυτό έχει το αντίστοιχο του και στη δημιουργία του φυσικού σύμπαντος. Όπως μας λένε οι αστροφυσικοί, τα πρώτα μόρια ύλης φτιάχτηκαν όταν -με τις κατάλληλες θερμικές συνθήκες- οι πυρήνες των ατόμων συνέλαβαν με τα "άγκιστρα" τους άλλα στοιχειώδη σωματίδια. Έτσι από τον μακρόκοσμο μέχρι τον μικρόκοσμο τα πάντα είναι, από μια άποψη, η ερωτική αλληλεπίδραση της ερωταπόκρισης.
Όπως κάθε ερώτηση καταλήγει σε ένα ερωτηματικό, έτσι και κάθε απάντηση καταλήγει σε μια τελεία. Η τελεία, που όπως δηλώνει και το όνομα της είναι τέλεια, αποτελεί την ολοκλήρωση. Εδώ μάλιστα υπάρχει κάτι αξιοσημείωτο: η ψυχή παριστάνεται σε πολλές παραδόσεις με ένα μισοφέγγαρο. Το μισό ερωτηματικό είναι ακριβώς το μισοφέγγαρο. Κάτω από μια Άνω Τελεία. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι η ψυχή, που βρίσκεται κάτω από μια ανώτερη τελειότητα, θέτει ερωτήματα για να βρει την "κάτω τελεία" της απάντησης. Βρίσκεται δηλαδή ανάμεσα σε δυο κόσμους, τον ουράνιο και τον επίγειο. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με την ηρωίδα του μύθου. Ο παράφορος έρωτας της για τον Έρωτα, δεν είναι παρά οι εναγώνιες ερωτήσεις της για την αληθινή της φύση, αλλά για να πάρει την απάντηση θα πρέπει πρώτα να ανακαλύψει τον εαυτό της.
![]()
Το βουνό δεν είναι τυχαίο σύμβολο. Καθώς υψώνεται πάνω από τη γη τείνει περισσότερο προς τον ουρανό, δηλαδή προς τον πνευματικό κόσμο. Και ο πνευματικός κόσμος ταυτίζεται με το φως. Γι' αυτό στην αρχαιότητα στα ιερά κορυφής λατρευόταν ο θεός Ήλιος, που μεταφορικά είναι αυτό το πνευματικό φως. Στις μεταγενέστερες εποχές, οι ναοί στα υψώματα αφιερώθηκαν στον προφήτη Ηλία. Παρατηρήστε την εγγύτητα των λέξεων ΗΛΙΟΣ - ΗΛΙΑΣ. Βλέπουμε επίσης ότι ο Μωυσής συναντά τον Θεό στην κορυφή ενός βουνού, δηλαδή στο όρος Σινά. Η Μεταμόρφωση του Ιησού όταν ο ίδιος και τα ενδύματα του έγιναν ολόλαμπρα και φωτεινά, έγινε στο όρος Θαβώρ, ενώ η πνευματική του παρακαταθήκη δόθηκε επίσης σε ένα βουνό και είναι γνωστή ως "Η Επί του Όρους Ομιλία". Εδώ, λοιπόν, ο μύθος κάνει έναν υπαινιγμό για την άνοδο της Ψυχής σε μια πνευματική κορυφή. Τείνει από τα επίγεια στα ουράνια κι αυτό είναι μια μορφή "θανάτου" έτσι όπως θα το έκρινε ο κόσμος της ύλης που αντιπροσωπεύεται από το πλήθος που θρηνεί συνοδεύοντας την Ψυχή.
Όταν έμεινε μόνη η Ψυχή συνέβη κάτι παράξενο. Αντί να εμφανιστεί το θεριό που φοβόταν εμφανίστηκε ο Ζέφυρος. Την ανασήκωσε απαλά και ταξιδεύοντας πάνω από θάλασσες και από στεριές, την έφερε και την ακούμπησε απαλά μέσα σε έναν μαγεμένο κήπο. Σε αυτόν τον κήπο η Ψυχή σαστισμένη πήρε να σεργιανάει εδώ κι εκεί, όταν ξαφνικά βρέθηκε μπροστά σε ένα ολόχρυσο παλάτι. Αστραφταν οι πύλες και οι τοίχοι του. Παρόλο τον φόβο που ένιωθε μπήκε μέσα κι άρχισε να το τριγυρίζει ώσπου άκουσε μια φωνή: "όλα όσα βλέπεις, κυρά μου, είναι δικά σου. Μη φοβάσαι! Κάθισε να ξαποστάσεις, και όταν θελήσεις να λουστείς και να νοιαστείς για την ομορφιά σου, φώναξε μας να σε βοηθήσουμε. Εμείς είμαστε οι υπηρέτες σου. Η κάθε σου επιθυμία είναι για μας προσταγή".
Οι ώρες κυλούσαν κι άρχισε να νυχτώνει. Τότε οι αφανείς υπηρέτες την οδήγησαν στην κάμαρα της και της είπαν να περιμένει τον άντρα της. Κύλησαν κι άλλες ώρες και αργά τη νύχτα έφτασε ο άγνωστος άντρας της. Μέσα στο βαθύ σκοτάδι την έκανε δική του με μεγάλη προσοχή, στοργή και τρυφερότητα. Προτού όμως να χαράξει χάθηκε από κοντά της. Έτσι περνούσε πλέον ο καιρός: την ημέρα οι αόρατοι υπηρέτες φρόντιζαν να μην της λείψει τίποτα και τη νύχτα ερχόταν ο μυστηριώδης σύντροφος της και τη γέμιζε χάδια και φιλιά κάνοντας την ευτυχισμένη. Αλλά η Ψυχή άρχισε να αισθάνεται δυστυχισμένη ολομόναχη τη μέρα να ζει ανάμεσα σε αόρατα πνεύματα και τη νύχτα να πλαγιάζει στην αγκαλιά ενός άντρα, που ούτε για μια στιγμή δεν είχε αντικρίσει το πρόσωπο του. Στο τέλος με δάκρυα και παρακάλια κατάφερε η Ψυχή να πείσει τον άντρα της να επιτρέψει να την επισκεφθούν για λίγο οι αδελφές της. Εκείνος της έδωσε τελικά την άδεια αλλά με έναν όρο: "Μπορείς", της είπε "να τους χαρίσεις ό,τι θελήσουν από τα πλούτη του παλατιού. Αλλά, μην πλανηθείς από τα λόγια τους και θελήσεις να με αντικρίσεις στο φως. Θα με χάσεις για πάντα και θα γίνεις δυστυχισμένη". Η Ψυχή του υπόσχεται να σεβαστεί την επιθυμία του. Άλλωστε, και η ίδια τον έχει αγαπήσει στο μεταξύ και δεν θέλει να τον χάσει.
Η Ψυχή εδώ έχει φτάσει σε κατάσταση γονιμότητας και κυοφορίας. Στην ουσία κυοφορεί τον εαυτό ης. Ανάλογα με τις επιλογές που θα κάνει θα παραμείνει θνητή ή θα κατακτήσει την αθανασία. Στην πραγματικότητα, βέβαια, είναι αθάνατη από την ίδια τη φύση της. Αλλά αυτό η Ψυχή δεν το γνωρίζει. Της λείπει η ουσιαστική γνώση, η αυτογνωσία. Όμως για να φτάσει κανείς στην αυτοανακάλυψή του, πρέπει να συγκρουστεί με πολλά κομμάτια που βρίσκονται μέσα στον ίδιο τον εαυτό του. Έχουν κολλήσει πάνω του σαν κισσός και τον απομυζούν. Αυτά τα στοιχεία μέσα στον εαυτό αντιπροσωπεύονται από τις αδελφές της Ψυχής.
Ύστερα από λίγες μέρες οι αδελφές ανεβαίνουν στο βουνό για να κλάψουν την Ψυχή που τη νόμιζαν πια χαμένη για πάντα. Στους θρήνους τους ανταποκρίνεται η φωνή της ίδιας της Ψυχής που τις καλεί κοντά της. Σε λίγο ταξιδεμένες κι αυτές από τον Ζέφυρο βρίσκονται στο παλάτι. Η χαρά τους είναι ανείπωτη που βλέπουν τη Ψυχή ζωντανή. Βλέπουν όμως και το ολόχρυσο παλάτι, τον μαγεμένο κήπο του. Προσέχουν ότι αόρατοι υπηρέτες περιποιούνται με κάθε τρόπο την Ψυχή και σιγά σιγά αρχίζουν να ζηλεύουν την τύχη της αδελφής τους. Ο φθόνος τους μεγαλώνει καθώς η Ψυχή, εντελώς ανυποψίαστη για τα αισθήματα τους, τις σεργιανίζει μέσα στο παλάτι και τους δείχνει τους αναρίθμητους θησαυρούς του.
Όπως και το παλάτι, ο κήπος, οι υπηρέτες που έχουν τα αντίστοιχα τους στον εσωτερικό κόσμο της Ψυχής, το ίδιο συμβαίνει και με τις δύο αδελφές της. Ο μύθος μας πληροφορεί ότι είναι μεγαλύτερες σε ηλικία, συνεπώς πρόκειται για προγενέστερα και λιγότερο εξελιγμένα επίπεδα συνείδησης όπως φαίνεται από τη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα τους. Η Ψυχή που είναι η μικρότερη, αντιπροσωπεύει ένα μεταγενέστερο, πιο εξελιγμένο επίπεδο κατανόησης. Είναι η επίγνωση. Βρίσκεται όμως και αυτή στα πρώτα στάδια της γι' αυτό και είναι ευεπίφορη σε επιρροές. Οι δυο αδελφές της είναι το εγώ της. Και τα υλικά κατασκευής αυτού του εγώ είναι ο φόβος και η άγνοια. Μέσα από την άγνοια και τον φόβο γεννιούνται όλα τα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο φθόνος τον οποίο εκδηλώνουν έντονα οι δύο αδελφές. Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι μέσα στον ίδιο τον ψυχισμό της Ψυχής παρουσιάζονται συγκρούσεις. Αυτή είναι μια κατάσταση που όλοι τη βιώνουμε με κάποιον τρόπο. Υπάρχουν μέσα μας πολλές φωνές και πολλές αντιφάσεις. Κι εμείς είμαστε θύματα των αντιθέσεων μας. Αυτό ακριβώς θα συμβεί στην Ψυχή, όταν θα υποκύψει στις πιέσεις των πιο ανε-ξέλικτων κομματιών της.
ΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Οι δυο αδελφές δεν σκέφτονται παρά μόνο πως θα κάνουν κακό στην Ψυχή. Τη ρωτούν συνέχεια για τον άντρα της και η Ψυχή αναγκάζεται στο τέλος να παραδεχθεί πως τον άντρα της δεν τον είχε ποτέ δει στα μάτια της. Τότε ο φθόνος τους βρίσκει γόνιμο έδαφος και αρχίζουν να της δημιουργούν αμφιβολίες, καταφέρνοντας να την πείσουν πως ο μυστηριώδης άνδρας της δεν είναι παρά το φίδι που μνημόνευε η προφητεία του Απόλλωνα. "Αν σε φροντίζει, της λένε, είναι γιατί θέλει να σε φάει μόλις γεννήσεις το παιδί που μεγαλώνει στα σπλάχνα σου. Γι' αυτό αδελφή μας μόνο ένας τρόπος υπάρχει για να γλυτώσεις από τον θάνατο: να σκοτώσεις εσύ το τέρας πριν σε σκοτώσει αυτό. Μια νύχτα που θα κοιμάται πλάι σον, άναψε το λυχνάρι και κόψε το κεφάλι του".
Εδώ η εσωτερική σύγκρουση έχει φθάσει στην κορύφωση της. Η Ψυχή έχει κάνει χώρο μέσα της και έχει επιτρέψει στα ανεξέλικτα κομμάτια του εγώ να τη "μολύνουν" με αμφιβολίες. Η πίστη της δοκιμάζεται και αποδεικνύεται χλιαρή. Αλλά οι αμφιβολίες και τα διλήμματα παγιδεύουν την ψυχή μας. Αυτό τονίζεται και στην Καινή Διαθήκη όπου αναφέρεται: "θα ήθελα να είσαι είτε κρύος είτε ζεστός. Αλλά επειδή είσαι χλιαρός θα σε εμμέσω εκ του στόματος μου". Αυτό ακριβώς βιώνει και η Ψυχή στη συνέχεια της ιστορίας.
Έτσι, μια μέρα, όταν έπεσε το σκοτάδι και ο άντρας της πλάγιασε κοντά της τον άφησε να αποκοιμηθεί βαθιά κι ύστερα σηκώθηκε σιγά σιγά και ακροπατώντας άναψε το λυχνάρι. Μέσα στο τρεμουλιαστό φως του, της αποκαλύφθηκε ένα απερίγραπτο θέαμα που την έκανε να τα χάσει. Ο άγνωστος άντρας που είχε παντρευτεί, ήταν ο ίδιος ο Έρωτας, πιο ωραίος κι απ' ότι τον φανταζόταν.
Η Ψυχή δεν μπορεί να τραβήξει τα μάτια της από τον πανώριο άντρα της και παίρνοντας το λυχνάρι, σκύβει για να δει το πρόσωπο του καλύτερα. Το λυχνάρι γέρνει και μια σταγόνα από το καυτό λάδι του, πέφτει στον γυμνό ώμο του κοιμισμένου θεού. Ο Έρωτας πετιέται πάνω αλαφιασμένος και διαπιστώνει ότι η γυναίκα του είχε παραβιάσει την εντολή του και είχε δείξει έλλειψη εμπιστοσύνης.
![]()
Η απιστία που είχε δείξει η Ψυχή, ήταν απιστία προς τον ίδιο της τον εαυτό και τα βιώματα του. Μολονότι είχε άμεση, προσωπική εμπειρία της φροντίδας και της στοργής τους άντρα της, αφέθηκε να γλιστρήσει στην αμφιβολία. Αυτή είναι μια από τις τραγικότερες αντιφάσεις του ψυχισμού μας. Συχνά αμφισβητούμε τα ίδια μας τα βιώματα, αμφισβητούμε τα έργα μας και υποκύπτουμε σε έναν αυτούπονομευτικό μηχανισμό μέσα μας. Το εγώ έχει ταυτίσει τον εαυτό του με το "λάθος" και την "ενοχή" και έτσι, νιώθει απειλημένο από τα αντίθετα του, δηλαδή την τελειότητα και την αθωότητα. Είναι απόλυτα δυϊστικό κι έτσι για κάθε θετικό μας επίτευγμα, έχει πάντα πρόχειρη μια αρνητική υπενθύμιση. Σαν τις δύο αδελφές της Ψυχής είναι μικρόψυχο και μοχθηρό και δεν μας αφήνει να χαρούμε τις νίκες μας ή να συνειδητοποιήσουμε το μεγαλείο μας. Προκειμένου να σωθεί, δηλαδή να σώσει την ταυτότητα του της ατέλειας, έχει αναπτύξει εξαιρετικά ευέλικτους τρόπους για να μας παγιδεύσει. Ένας από τους πιο "ευφυείς" τρόπους του είναι αυτός της μεταμφίεσης. Έτσι, πλαστογραφεί τα ηθικά παραγγέλματα, αναλαμβάνει τον ρόλο του Μεγάλου Αυστηρού Κριτή και σπεύδει να μας υπενθυμίσει τις ατέλειες μας, τάχα για να μας συνετίσει και για να μην πάρουν τα μυαλά μας αέρα από τα επιτεύγματα μας. Γι' αυτό έχει την τάση να τα αμφισβητεί ή να τα υποβαθμίζει. Μας μολύνει με τον αρνητισμό του, που τον ονομάζει δήθεν αυτοκριτική ή ταπεινοφροσύνη, και στρέφει την προσοχή μας στα ελαττώματα μας. Αυτό είναι από τα πιο ύπουλα τεχνάσματα του. Γιατί υποχρεώνει τον νου μας να εστιαστεί στην ατέλεια, τάχα για να τη διορθώσει. Αλλά ο νους είναι σαν ηλεκτρονικός υπολογιστής: ό,τι πρόγραμμα του βάλεις αυτό ακριβώς και θα λάβεις. Με τον δικό της τρόπο διατυπώνει και η μοντέρνα φυσική όταν μας λέει ότι ο παρατηρητής επηρεάζει το παρατηρούμενο και πως η πραγματικότητα διαμορφώνεται ανάλογα με τις προσδοκίες του. Αν αναζητά σωματίδιο, σωματίδιο θα βρει, αν αναζητά ενέργεια θα βρει ενέργεια. Έτσι ακριβώς αν εστιάσουμε τον νου μας στην ατέλεια, όπως μας συμβουλεύει το εγώ, θα γίνουμε οι ειδήμονες της ατέλειας. Αν όμως επιδιώκουμε την τελειότητα πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στην τελειότητα. Οι νόμοι της συνείδησης επιβάλλουν: ό,τι σκέψεις σπέρνουμε αυτές και να θερίζουμε. Και η ενοχή, η αυτοκαταδίκη, απαιτεί πάντα σκληρή τιμωρία. Αυτό ακριβώς θα αντιμετωπίσει και η Ψυχή στη συνέχεια της ιστορίας.
ΦΕΥΓΑΛΕΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟΝ ΥΠΕΡΛΑΜΠΡΟ ΚΟΣΜΟ
Θυμωμένος ο Έρωτας, ανοίγει τα φτερά του να φύγει πετώντας μακριά της. Μόλις που προλαβαίνει η ψυχή να πιαστεί από το πόδι του και να ανυψωθεί μαζί του πάνω από τα σύννεφα. Αλλά δεν μπορεί να κρατηθεί έτσι για πολύ. Ύστερα από λίγο εξαντλημένη από την κούραση, αφήνεται και πέφτει στη γη, αλλά, πράγμα παράξενο, δεν σκοτώνεται.
Η Ψυχή που πέφτει στη γη αφού έχει υψωθεί για λίγο πάνω από τα σύννεφα, θυμίζει τη Βιβλική ιστορία της πτώσης των ψυχών. Στην ιστορία του Έρωτα και της Ψυχής τη βλέπουμε να ανεβαίνει πάνω από τα σύννεφα πιασμένη από το πόδι του. Πρόκειται για έναν υπαινιγμό σχετικό με την καθαρή όραση. Πάνω από τα σύννεφα λάμπει πάντα ο ήλιος. Πάνω από τα νέφη των λογισμών και τη συσκότιση που προκαλούν, φέγγει πάντα το πνευματικό φως. Αυτό το φως ατενίζει για λίγο η Ψυχή κι έρχεται έτσι εγγύτερα στη Μεγάλη Αλήθεια. Μέσα από αυτή την ενόραση γνωρίζει πια ποιος είναι ο σκοπός και η αποστολή της. Για τα μάτια του ανθρώπινου σώματος μας υπάρχουν πολλοί έρωτες. Για την ψυχή μας, όμως, ο Μέγας Έρωτας είναι ο Θεός!
Από εκείνη τη στιγμή ένας είναι πια ο σκοπός της ζωής της: να ξαναβρεί τη χαμένη της ευτυχία. Πρώτα όμως πρέπει να τιμωρήσει τις αδελφές της. Στην πρώτη εξομολογείται πως ο Έρωτας έφυγε από κοντά της τάχα για να παντρευτεί εκείνη. Δεν χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να πειστεί η φθονερή αδελφή να παρατήσει τον άντρα της, και να ανεβεί στο βουνό και να γκρεμιστεί στα βράχια πιστεύοντας ως την τελευταία στιγμή πως θα τη σηκώσει, όπως και την άλλη φορά, ο Ζέφυρος. Με τον ίδιο τρόπο σκοτώνεται και η δεύτερη.
Σε αυτό το σημείο βλέπουμε μια πολύ σημαντική μεταβολή να συντελείται μέσα στην Ψυχή. Πρόκειται για ένα αποφασιστικό εσωτερικό ξεκαθάρισμα. Ο φόνος των δύο αδελφών συμβολίζει την ακύρωση του αυτοϋπονομευτικού μηχανισμού. Η Ψυχή "θανατώνει" τις αντιδραστικές φωνές μέσα της. Είναι πλέον αποφασισμένη να ακούει τη Μία Φωνή και να μην ξαναπαγιδευτεί σε διλήμματα και αμφιβολίες.
Ύστερα από την τιμωρία τους η Ψυχή ξενικά να βρει ξανά τον Έρωτα. Άδικα όμως παραδέρνει σε στεριές και θάλασσες.
Όταν εξαντλεί κάθε ελπίδα πια, όταν έχει ψάξει παντού, δεν της μένει παρά μόνο ένα μέρος να πάει: το παλάτι της Αφροδίτης. Εκεί, ελπίζει πως θα βρει τον γιο της θεάς, τον Έρωτα. Έτσι πέφτει ασυλλόγιστα στα χέρια της. Από καιρό άλλωστε η θεά είχε στείλει τον Ερμή να τη βρει και να την οδηγήσει με το καλό ή με το ζόρι μπροστά της. Από τη στιγμή αυτή αρχίζουν οι μεγάλες δοκιμασίες για την Ψυχή. Δυο έμπιστες δούλες της θεάς τη μαστιγώνουν αλύπητα. Τη μια τη λένε Θλίψη και την άλλη Έγνοια. Της βγάζουν τρίχα τρίχα τα μαλλιά, ενώ η Αφροδίτη η ίδια τη δέρνει και της σκίζει τα ρούχα.
Κάτι αντιφατικό μοιάζει να συμβαίνει εδώ. Η Αφροδίτη, η θεά του κάλλους και μητέρα του Έρωτα, είναι ουσιαστικά μια αγαθή θεότητα. Το κάλλος παραπέμπει στο καλό και κατ' επέκταση στο αγαθό. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν να είναι τόσο μοχθηρή; Εδώ ακριβώς πρέπει να τραβήξουμε μια γραμμή που θα ξεχωρίσει δυο διαφορετικές οπτικές γωνίες ή θα μας δείξει τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η μια του πλευρά ονομάζεται δοκιμασία, η άλλη ευκαιρία. Η κατάσταση αυτή, μας είναι αρκετά γνώριμη: πολλές φορές αντιμετωπίζουμε προκλήσεις και δυσκολίες στη ζωή για τις οποίες δυσφορούμε έντονα. Ύστερα, όμως, όταν η καταιγίδα έχει περάσει και τα πάντα έχουν γαληνέψει μπορούμε να διακρίνουμε πως ό,τι κάποτε μας φαινόταν δοκιμασία, ήταν στην ουσία οι πόνοι του τοκετού μιας νέας, καλύτερης πραγματικότητας. Έτσι λοιπόν η Αφροδίτη, που φαίνεται να τυραννά την Ψυχή, στην ουσία την εκπαιδεύει. Οι δοκιμασίες στις οποίες την υποβάλλει έχουν ως στόχο την ωρίμανση της και την ανάδειξη των κρυφών ταλέντων και ικανοτήτων της.
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΜΥΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Στην αρχή την προστάζει μέσα σε λίγες ώρες να ξεόιαλέξει από έναν τεράστιο σωρό καρπούς της γης το κάθε είδος -στάρι, παπαρουνόσπορο, κεχρί, ρεβίθια, φακή, κουκιά, κριθάρι- πρέπει να βάλει το καθένα χωριστά. Η Ψυχή καταφέρνει να τα βγάλει πέρα με τη βοήθεια των μυρμηγκιών. Την άλλη μέρα υποχρεώνεται να πάει να βρει και να φέρει το χρυσό μαλλί από τα άγρια πρόβατα του βουνού κι ύστερα να κουβαλήσει νερό από την πηγή τηςΣτύγας, που τη φύλαγαν νύχτα και μέρα δράκοι ακοίμητοι. Στις επικίνδυνες αυτές αποστολές της δεν έλειψαν οι παραστάτες: πρώτα το προφητικό καλάμι τη συμβούλεψε να μαζέψει με την ησυχία της τις τούφες από το μαλλί που άφηναν τα πρόβατα πάνω στα αγκάθια των θάμνων κι ύστερα ο αετός τον Δία που γέμισε το κανάτι με το νερό της Στύγας.
Η Αφροδίτη, λοιπόν, εκπαιδεύει την Ψυχή σε όλα τα επίπεδα της. Ξεκινώντας από το σωματικό επίπεδο, που συμβολίζεται από τους καρπούς της γης, της δίνει τη δυνατότητα της ορθής διάκρισης. Έχει μάλιστα ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι πρέπει να κάνει το ξεδιάλεγμα μέσα σε λίγο χρόνο. Μας υπενθυμίζει τη δύναμη της αποφασιστικότητας. Πρέπει να είμαστε σε θέση να κάνουμε τη σωστή εκλογή ταχύτατα γιατί διαφορετικά, υπάρχει ο κίνδυνος να μπούμε στην αμφιβολία και να αρχίσει το παζάρι με τον εαυτό. Αυτό το παζάρι που μας κάνει να μην μπορούμε να δώσουμε λύση σε βασανιστικά διλήμματα και αδιέξοδες καταστάσεις. Γρήγορη και όχι βεβιασμένη απόφαση ότι μέσα μας ηχεί η Μία Φωνή. Και πράγματι από τότε που η Ψυχή είχε σκοτώσει τις αδελφές της, μέσα της ηχούσε μόνο μια φωνή. Αυτό καλείται τώρα να το κάνει πράξη, δηλαδή να το εκδηλώσει. Κα τα καταφέρνει να περάσει με επιτυχία τη δοκιμασία. Αλλά δεν είναι μόνη της, έχει βοηθούς τα μυρμήγκια. Τα μυρμήγκια είναι πλάσματα της γης και γνωρίζουν πολύ καλά τους καρπούς της. Έχουν όμως και μια επιπλέον ιδιότητα: φτιάχνουν τις φωλιές τους μέσα της κι έτσι μετέχουν και των δύο κόσμων και του επίγειου και του υπόγειου. Γεννιούνται μέσα στις υπόγειες φωλιές τους όπως η ικανότητα της ορθής διάκρισης γεννιέται στον αφανή κόσμο του υποσυνειδήτου υπό την επίδραση της Μίας Φωνής. Όπως και τα μυρμήγκια όμως που βγαίνουν από τις φωλιές τους και κινούνται επάνω στη γη, έτσι και η εξωτερική ικανότητα πρέπει να εκφραστεί και στον εμφανή εξωτερικό κόσμο. Στην πραγματικότητα η Ψυχή δεν ξεδιαλέγει καρπούς αλλά σπόρους, επτά διαφορετικά είδη που τα ταξινομεί σωστά. Σε ένα άλλο επίπεδο θα μπορούσαμε να πούμε ότι ταξινομεί τα επτά ενεργειακά επίπεδα του σώματος της.
Εδώ έχουμε λοιπόν μια μύηση σε υλικό επίπεδο ή μια εκπαίδευση σε σωματικό. Ακολουθούν κατόπιν η διανοητική και συναισθηματική μύηση. Η διανοητική εκφράζεται από τη συλλογή του μαλλιού των χρυσών προβάτων. Τα πρόβατα αυτά έχουν σχέση με την ορθή, την αγαθή σκέψη. Εφόσον είναι τέτοια, είναι άριστη και γι' αυτό αντιπροσωπεύεται από το χρυσό, το άριστο μέταλλο από το οποίο είναι φτιαγμένο το μαλλί των προβάτων. Το προφητικό καλάμι που τη συμβουλεύει και τη βοηθά είναι άλλο ένα σύμβολο της Εσωτερικής Μίας Φωνής που την καθοδηγεί. Έτσι συντελείται και η διανοητική εναρμόνιση με τη συλλογή μόνο των άριστων σκέψεων. Κατόπιν ακολουθεί η συναισθηματική μύηση στα ύδατα της Στύγας. Και πάλι έχει βοηθό, στην προκειμένη περίπτωση τον αετό του Δία. Ο αετός αυτός πετάει μέχρι την κορυφή του Ολύμπου, όπου κατοικεί ο Δίας, δηλαδή η ανώτερη συνείδηση και είναι ο αγγελιαφόρος της. Έτσι βοηθά την Ψυχή να κάνει τη σωστή εκλογή και στο συναισθηματικό επίπεδο που σημαίνει να επιλέξει τα ανώτερα συναισθήματα. Έτσι έχει περάσει από τρεις μυήσεις ή τρία επίπεδα εκπαίδευσης, το υλικοσωματικό, το διανοητικό και το συναισθηματικό. Εκκρεμεί τώρα το τέταρτο επίπεδο, το πνευματικό.
Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ
Οι δοκιμασίες όμως και τα βάσανα της Ψυχής δεν τελειώνουν. Η Αφροδίτη τη στέλνει στον κάτω κόσμο να δανειστεί από την Περσεφόνη την αλοιφή της ομορφιάς, μιας και η δική της είχε τάχα τελειώσει. Αυτή τη φορά η Ψυχή έχει έρθει πια στα όρια της αντοχής της καθώς είναι αντιμέτωπη με την έσχατη δοκιμασία: πρέπει να κατεβεί ζωντανή στον Άδη! Η ατυχία της όμως δεν είχε όρια. Μόλις πήρε το βάζο με τη θεϊκή αλοιφή, θέλησε να δοκιμάσει και η ίδια το θαυματουργό φάρμακο. Τη στιγμή όμως που άνοιξε το βάζο, ένιωσε να την τυλίγει σαν αποπνικτικός καπνός ο Ύπνος και έχασε τις αισθήσεις της.
Ο κάτω, ο αφανής κόσμος, όπως είδαμε και με τα μυρμήγκια, είναι ο κόσμος του υποσυνειδήτου. Εκεί εισχωρεί τώρα η ψυχή, στον Άδη, για να κάνει το μεγάλο ξεκαθάρισμα στα βαθύτερα επίπεδα του εαυτού της. Πρόκειται για μια αυτοκάθαρση. Το καθαρό όμως είναι και ωραίο γι' αυτό και η Ψυχή φοράει και η ίδια την αλοιφή της ομορφιάς που φορούσαν οι θεές. Αυτό έχει συνέπειες όμως, μας λέει ο μύθος, γιατί ο Ύπνος βγαίνει σαν πυκνός καπνός και τυλίγει την Ψυχή. Αυτός ο ύπνος είναι ένας είδος αυτολησμονιάς. Πράγματι πρέπει να ξεχάσει το παρελθόν, τον πόνο, τα παράπονα της, τους φόβους της, όλα αυτά που αποτελούσαν την ταυτότητα του Εγώ. Πρέπει "να κοιμηθεί", δηλαδή να περάσει από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο σαν μια σταγόνα που επιστρέφει στα αιώνια ύδατα, χάνοντας τον εαυτό της για να τον ξανακερδίσει στην απεραντοσύνη του Θείου Ωκεανού.
Τα βάσανα της Ψυχής βρίσκονται πια στο τέλος τους. Αρκετά είχε δοκιμαστεί. Ο Έρωτας τρέχει κοντά στην Ψυχή, τη συνεφέρει και την οδηγεί στον Όλυμπο όπου γίνεται μεγάλη γιορτή για να τιμηθεί η γαμήλια ένωση του θεού με τη θνητή. Η Ψυχή γίνεται πια επίσημα γυναίκα τον και την ίδια ώρα της χαρίζεται η ΑΘΑΝΑΣΙΑ. Ύστερα από λίγο καιρό φέρνει στον κόσμο τον καρπό της αγάπης με τον Έρωτα. Ήταν ένα πανέμορφο κοριτσάκι που το βάφτισαν οι θεοί και του έδωσαν το όνομα Ηδονή.
Το τέλος του μύθου, μας δείχνει ότι όταν η Ψυχή είναι πια έτοιμη, όταν έχει φτάσει στο ανώτατο στάδιο αυτοτελειοποίησής της, μπορεί πια να ενωθεί με τον Μέγα Έρωτα. Και αυτή τη φορά η ένωση τους θα είναι πλήρης, ολοκληρωτική και επί ίσοις όροις.
Δεν θα συναντιούνται πια μόνο στο σκοτάδι γιατί η Ψυχή έχει κατακτήσει τη δυνατότητα να τον βλέπει στο φως της αφυπνισμένης της συνειδητότητας. Έτσι όλα τα θνητά της κομμάτια έχουν μετουσιωθεί. Έχει κατακτήσει πλέον την αθανασία. Η Οδύσσεια της είχε αίσιο τέλος και δρέπει πια τους γλυκούς καρπούς. Η Ηδονή, είναι ακριβώς αυτοί οι, ηδείς, γλυκοί καρποί. Να πως περιγράφει αυτή τη γλύκα της εσωτερικής κατάκτησης ο Νίκος Καζαντζάκης:
"Πάντα, (ίσο περνώ την αγωνία), μάχομαι
απελπίζομαι και φωνάζω.
Μα όταν πια σιμώνει η ώρα
Να δρέψω τον καρπό της άσκησης,
Γλύκα χύνεται στην καρδιά μου
Σιωπή κι ανάπαυση.
Κι αγάλια, χωρίς προσπάθεια,
Πότε σε όραμα, πότε στον ύπνο
Ή πηγαίνοντας στο δρόμο -κι έχοντας το νου μου αλλού- ;
Δέχομαι τη Λύτρωση".
Πότε έρχεται αυτή η ανάπαυση και λύτρωση; 'Όταν απαντηθούν όλα τα ερωτήματα και κατακτηθεί η γνώση. Ο Έρωτας ήταν τα ερωτήματα της Ψυχής. Η απάντηση ήταν η ΓΝΩΣΗ της αληθινής της φύσης, δηλαδή η αθανασία και η Θεία Αιωνιότητα.
Λοιπόν, ο Έρωτας είναι ακριβώς αυτό: μια ερώτηση! Προσέξτε τη συνάφεια των λέξεων έρωτας - ερώτηση. Όλοι μας οι έρωτες ισορροπούν ανάμεσα στην κενότητα και την πλησμονή. Όλες μας οι ερωτήσεις περιέχουν ένα στοιχείο κενού, μια απουσία πληροφορίας. Η απάντηση είναι η πλήρωση αυτού του κενού. Και από την ερωτική συνάντηση της ερώτησης με την απάντηση προκύπτει η γνώση. Αυτό ακριβώς το πέρασμα από την άγνοια στην αυτογνωσία κάνει η Ψυχή, όταν ερωτεύεται τον Έρωτα. Ο Έρωτας είναι η προσωποποιημένη ερώτηση της Ψυχής που αναζητά την αλήθεια για τον εαυτό της. Τον αναζητά σπαρακτικά όσο σπαρακτικά αναζητά την απάντηση της κάθε ερώτησης.
ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΟΥ
Με έναν παράξενο τρόπο αυτή η ανάγκη απεικονίζεται στο ελληνικό σύμβολο του ερωτηματικού. Όπως εμείς αναζητάμε έναν σύντροφο για να συμπληρωθούμε, έτσι και κάθε ερώτηση ζητά τον δικό της σύντροφο, την απάντηση. Στο τέλος κάθε ερωτηματικής πρότασης λοιπόν, υπάρχει μια άνω τελεία και από κάτω ένα κόμμα. Το κόμμα είναι ένα είδος αγκίστρου που επιδιώκει να συλλάβει κάτι, στην προκειμένη περίπτωση την απάντηση. Από την αλληλεπίδραση ερώτησης απάντησης προκύπτει η δημιουργία ή η γνώση. Αυτό έχει το αντίστοιχο του και στη δημιουργία του φυσικού σύμπαντος. Όπως μας λένε οι αστροφυσικοί, τα πρώτα μόρια ύλης φτιάχτηκαν όταν -με τις κατάλληλες θερμικές συνθήκες- οι πυρήνες των ατόμων συνέλαβαν με τα "άγκιστρα" τους άλλα στοιχειώδη σωματίδια. Έτσι από τον μακρόκοσμο μέχρι τον μικρόκοσμο τα πάντα είναι, από μια άποψη, η ερωτική αλληλεπίδραση της ερωταπόκρισης.
Όπως κάθε ερώτηση καταλήγει σε ένα ερωτηματικό, έτσι και κάθε απάντηση καταλήγει σε μια τελεία. Η τελεία, που όπως δηλώνει και το όνομα της είναι τέλεια, αποτελεί την ολοκλήρωση. Εδώ μάλιστα υπάρχει κάτι αξιοσημείωτο: η ψυχή παριστάνεται σε πολλές παραδόσεις με ένα μισοφέγγαρο. Το μισό ερωτηματικό είναι ακριβώς το μισοφέγγαρο. Κάτω από μια Άνω Τελεία. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι η ψυχή, που βρίσκεται κάτω από μια ανώτερη τελειότητα, θέτει ερωτήματα για να βρει την "κάτω τελεία" της απάντησης. Βρίσκεται δηλαδή ανάμεσα σε δυο κόσμους, τον ουράνιο και τον επίγειο. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με την ηρωίδα του μύθου. Ο παράφορος έρωτας της για τον Έρωτα, δεν είναι παρά οι εναγώνιες ερωτήσεις της για την αληθινή της φύση, αλλά για να πάρει την απάντηση θα πρέπει πρώτα να ανακαλύψει τον εαυτό της.
Η «ΑΝΑΛΥΣΗ» ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ
Ζούσε κάποτε μια κοπέλα που την έλεγαν Ψυχή. Ήταν η μικρότερη και η πιο όμορφη από τρεις αδελφές, αλλά και η πιο άτυχη, γιατί το Μαντείο του Απόλλωνα στη Μίλητο όρισε να οδηγηθεί νυφοστολισμένη, σαν να ήταν να παντρευτεί στον Κάτω Κόσμο, στην πιο ψηλή κορφή ενός έρημου και μακρινού βουνού. Εκεί θα συναντούσε τον γαμπρό που της είχε τάξει το ριζικό της-ένα πελώριο φτερωτό φίδι που προξενούσε τον φόβο και τον τρόμο ακόμα και στον ίδιο τον Αία. Έτσι όλος ο λαός, μαζί με τους γονείς της, τη συνόδεψε με κλάματα και μοιρολόγια ως την κορυφή του βουνού, όπου την άφησαν και έφυγαν.
Το βουνό δεν είναι τυχαίο σύμβολο. Καθώς υψώνεται πάνω από τη γη τείνει περισσότερο προς τον ουρανό, δηλαδή προς τον πνευματικό κόσμο. Και ο πνευματικός κόσμος ταυτίζεται με το φως. Γι' αυτό στην αρχαιότητα στα ιερά κορυφής λατρευόταν ο θεός Ήλιος, που μεταφορικά είναι αυτό το πνευματικό φως. Στις μεταγενέστερες εποχές, οι ναοί στα υψώματα αφιερώθηκαν στον προφήτη Ηλία. Παρατηρήστε την εγγύτητα των λέξεων ΗΛΙΟΣ - ΗΛΙΑΣ. Βλέπουμε επίσης ότι ο Μωυσής συναντά τον Θεό στην κορυφή ενός βουνού, δηλαδή στο όρος Σινά. Η Μεταμόρφωση του Ιησού όταν ο ίδιος και τα ενδύματα του έγιναν ολόλαμπρα και φωτεινά, έγινε στο όρος Θαβώρ, ενώ η πνευματική του παρακαταθήκη δόθηκε επίσης σε ένα βουνό και είναι γνωστή ως "Η Επί του Όρους Ομιλία". Εδώ, λοιπόν, ο μύθος κάνει έναν υπαινιγμό για την άνοδο της Ψυχής σε μια πνευματική κορυφή. Τείνει από τα επίγεια στα ουράνια κι αυτό είναι μια μορφή "θανάτου" έτσι όπως θα το έκρινε ο κόσμος της ύλης που αντιπροσωπεύεται από το πλήθος που θρηνεί συνοδεύοντας την Ψυχή.Όταν έμεινε μόνη η Ψυχή συνέβη κάτι παράξενο. Αντί να εμφανιστεί το θεριό που φοβόταν εμφανίστηκε ο Ζέφυρος. Την ανασήκωσε απαλά και ταξιδεύοντας πάνω από θάλασσες και από στεριές, την έφερε και την ακούμπησε απαλά μέσα σε έναν μαγεμένο κήπο. Σε αυτόν τον κήπο η Ψυχή σαστισμένη πήρε να σεργιανάει εδώ κι εκεί, όταν ξαφνικά βρέθηκε μπροστά σε ένα ολόχρυσο παλάτι. Αστραφταν οι πύλες και οι τοίχοι του. Παρόλο τον φόβο που ένιωθε μπήκε μέσα κι άρχισε να το τριγυρίζει ώσπου άκουσε μια φωνή: "όλα όσα βλέπεις, κυρά μου, είναι δικά σου. Μη φοβάσαι! Κάθισε να ξαποστάσεις, και όταν θελήσεις να λουστείς και να νοιαστείς για την ομορφιά σου, φώναξε μας να σε βοηθήσουμε. Εμείς είμαστε οι υπηρέτες σου. Η κάθε σου επιθυμία είναι για μας προσταγή".
Οι ώρες κυλούσαν κι άρχισε να νυχτώνει. Τότε οι αφανείς υπηρέτες την οδήγησαν στην κάμαρα της και της είπαν να περιμένει τον άντρα της. Κύλησαν κι άλλες ώρες και αργά τη νύχτα έφτασε ο άγνωστος άντρας της. Μέσα στο βαθύ σκοτάδι την έκανε δική του με μεγάλη προσοχή, στοργή και τρυφερότητα. Προτού όμως να χαράξει χάθηκε από κοντά της. Έτσι περνούσε πλέον ο καιρός: την ημέρα οι αόρατοι υπηρέτες φρόντιζαν να μην της λείψει τίποτα και τη νύχτα ερχόταν ο μυστηριώδης σύντροφος της και τη γέμιζε χάδια και φιλιά κάνοντας την ευτυχισμένη. Αλλά η Ψυχή άρχισε να αισθάνεται δυστυχισμένη ολομόναχη τη μέρα να ζει ανάμεσα σε αόρατα πνεύματα και τη νύχτα να πλαγιάζει στην αγκαλιά ενός άντρα, που ούτε για μια στιγμή δεν είχε αντικρίσει το πρόσωπο του. Στο τέλος με δάκρυα και παρακάλια κατάφερε η Ψυχή να πείσει τον άντρα της να επιτρέψει να την επισκεφθούν για λίγο οι αδελφές της. Εκείνος της έδωσε τελικά την άδεια αλλά με έναν όρο: "Μπορείς", της είπε "να τους χαρίσεις ό,τι θελήσουν από τα πλούτη του παλατιού. Αλλά, μην πλανηθείς από τα λόγια τους και θελήσεις να με αντικρίσεις στο φως. Θα με χάσεις για πάντα και θα γίνεις δυστυχισμένη". Η Ψυχή του υπόσχεται να σεβαστεί την επιθυμία του. Άλλωστε, και η ίδια τον έχει αγαπήσει στο μεταξύ και δεν θέλει να τον χάσει.
Η Ψυχή εδώ έχει φτάσει σε κατάσταση γονιμότητας και κυοφορίας. Στην ουσία κυοφορεί τον εαυτό ης. Ανάλογα με τις επιλογές που θα κάνει θα παραμείνει θνητή ή θα κατακτήσει την αθανασία. Στην πραγματικότητα, βέβαια, είναι αθάνατη από την ίδια τη φύση της. Αλλά αυτό η Ψυχή δεν το γνωρίζει. Της λείπει η ουσιαστική γνώση, η αυτογνωσία. Όμως για να φτάσει κανείς στην αυτοανακάλυψή του, πρέπει να συγκρουστεί με πολλά κομμάτια που βρίσκονται μέσα στον ίδιο τον εαυτό του. Έχουν κολλήσει πάνω του σαν κισσός και τον απομυζούν. Αυτά τα στοιχεία μέσα στον εαυτό αντιπροσωπεύονται από τις αδελφές της Ψυχής.
Ύστερα από λίγες μέρες οι αδελφές ανεβαίνουν στο βουνό για να κλάψουν την Ψυχή που τη νόμιζαν πια χαμένη για πάντα. Στους θρήνους τους ανταποκρίνεται η φωνή της ίδιας της Ψυχής που τις καλεί κοντά της. Σε λίγο ταξιδεμένες κι αυτές από τον Ζέφυρο βρίσκονται στο παλάτι. Η χαρά τους είναι ανείπωτη που βλέπουν τη Ψυχή ζωντανή. Βλέπουν όμως και το ολόχρυσο παλάτι, τον μαγεμένο κήπο του. Προσέχουν ότι αόρατοι υπηρέτες περιποιούνται με κάθε τρόπο την Ψυχή και σιγά σιγά αρχίζουν να ζηλεύουν την τύχη της αδελφής τους. Ο φθόνος τους μεγαλώνει καθώς η Ψυχή, εντελώς ανυποψίαστη για τα αισθήματα τους, τις σεργιανίζει μέσα στο παλάτι και τους δείχνει τους αναρίθμητους θησαυρούς του.
Όπως και το παλάτι, ο κήπος, οι υπηρέτες που έχουν τα αντίστοιχα τους στον εσωτερικό κόσμο της Ψυχής, το ίδιο συμβαίνει και με τις δύο αδελφές της. Ο μύθος μας πληροφορεί ότι είναι μεγαλύτερες σε ηλικία, συνεπώς πρόκειται για προγενέστερα και λιγότερο εξελιγμένα επίπεδα συνείδησης όπως φαίνεται από τη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα τους. Η Ψυχή που είναι η μικρότερη, αντιπροσωπεύει ένα μεταγενέστερο, πιο εξελιγμένο επίπεδο κατανόησης. Είναι η επίγνωση. Βρίσκεται όμως και αυτή στα πρώτα στάδια της γι' αυτό και είναι ευεπίφορη σε επιρροές. Οι δυο αδελφές της είναι το εγώ της. Και τα υλικά κατασκευής αυτού του εγώ είναι ο φόβος και η άγνοια. Μέσα από την άγνοια και τον φόβο γεννιούνται όλα τα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο φθόνος τον οποίο εκδηλώνουν έντονα οι δύο αδελφές. Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι μέσα στον ίδιο τον ψυχισμό της Ψυχής παρουσιάζονται συγκρούσεις. Αυτή είναι μια κατάσταση που όλοι τη βιώνουμε με κάποιον τρόπο. Υπάρχουν μέσα μας πολλές φωνές και πολλές αντιφάσεις. Κι εμείς είμαστε θύματα των αντιθέσεων μας. Αυτό ακριβώς θα συμβεί στην Ψυχή, όταν θα υποκύψει στις πιέσεις των πιο ανε-ξέλικτων κομματιών της.
ΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Οι δυο αδελφές δεν σκέφτονται παρά μόνο πως θα κάνουν κακό στην Ψυχή. Τη ρωτούν συνέχεια για τον άντρα της και η Ψυχή αναγκάζεται στο τέλος να παραδεχθεί πως τον άντρα της δεν τον είχε ποτέ δει στα μάτια της. Τότε ο φθόνος τους βρίσκει γόνιμο έδαφος και αρχίζουν να της δημιουργούν αμφιβολίες, καταφέρνοντας να την πείσουν πως ο μυστηριώδης άνδρας της δεν είναι παρά το φίδι που μνημόνευε η προφητεία του Απόλλωνα. "Αν σε φροντίζει, της λένε, είναι γιατί θέλει να σε φάει μόλις γεννήσεις το παιδί που μεγαλώνει στα σπλάχνα σου. Γι' αυτό αδελφή μας μόνο ένας τρόπος υπάρχει για να γλυτώσεις από τον θάνατο: να σκοτώσεις εσύ το τέρας πριν σε σκοτώσει αυτό. Μια νύχτα που θα κοιμάται πλάι σον, άναψε το λυχνάρι και κόψε το κεφάλι του".
Εδώ η εσωτερική σύγκρουση έχει φθάσει στην κορύφωση της. Η Ψυχή έχει κάνει χώρο μέσα της και έχει επιτρέψει στα ανεξέλικτα κομμάτια του εγώ να τη "μολύνουν" με αμφιβολίες. Η πίστη της δοκιμάζεται και αποδεικνύεται χλιαρή. Αλλά οι αμφιβολίες και τα διλήμματα παγιδεύουν την ψυχή μας. Αυτό τονίζεται και στην Καινή Διαθήκη όπου αναφέρεται: "θα ήθελα να είσαι είτε κρύος είτε ζεστός. Αλλά επειδή είσαι χλιαρός θα σε εμμέσω εκ του στόματος μου". Αυτό ακριβώς βιώνει και η Ψυχή στη συνέχεια της ιστορίας.
Έτσι, μια μέρα, όταν έπεσε το σκοτάδι και ο άντρας της πλάγιασε κοντά της τον άφησε να αποκοιμηθεί βαθιά κι ύστερα σηκώθηκε σιγά σιγά και ακροπατώντας άναψε το λυχνάρι. Μέσα στο τρεμουλιαστό φως του, της αποκαλύφθηκε ένα απερίγραπτο θέαμα που την έκανε να τα χάσει. Ο άγνωστος άντρας που είχε παντρευτεί, ήταν ο ίδιος ο Έρωτας, πιο ωραίος κι απ' ότι τον φανταζόταν.
Η Ψυχή δεν μπορεί να τραβήξει τα μάτια της από τον πανώριο άντρα της και παίρνοντας το λυχνάρι, σκύβει για να δει το πρόσωπο του καλύτερα. Το λυχνάρι γέρνει και μια σταγόνα από το καυτό λάδι του, πέφτει στον γυμνό ώμο του κοιμισμένου θεού. Ο Έρωτας πετιέται πάνω αλαφιασμένος και διαπιστώνει ότι η γυναίκα του είχε παραβιάσει την εντολή του και είχε δείξει έλλειψη εμπιστοσύνης.
ΦΕΥΓΑΛΕΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟΝ ΥΠΕΡΛΑΜΠΡΟ ΚΟΣΜΟ
Θυμωμένος ο Έρωτας, ανοίγει τα φτερά του να φύγει πετώντας μακριά της. Μόλις που προλαβαίνει η ψυχή να πιαστεί από το πόδι του και να ανυψωθεί μαζί του πάνω από τα σύννεφα. Αλλά δεν μπορεί να κρατηθεί έτσι για πολύ. Ύστερα από λίγο εξαντλημένη από την κούραση, αφήνεται και πέφτει στη γη, αλλά, πράγμα παράξενο, δεν σκοτώνεται.
Η Ψυχή που πέφτει στη γη αφού έχει υψωθεί για λίγο πάνω από τα σύννεφα, θυμίζει τη Βιβλική ιστορία της πτώσης των ψυχών. Στην ιστορία του Έρωτα και της Ψυχής τη βλέπουμε να ανεβαίνει πάνω από τα σύννεφα πιασμένη από το πόδι του. Πρόκειται για έναν υπαινιγμό σχετικό με την καθαρή όραση. Πάνω από τα σύννεφα λάμπει πάντα ο ήλιος. Πάνω από τα νέφη των λογισμών και τη συσκότιση που προκαλούν, φέγγει πάντα το πνευματικό φως. Αυτό το φως ατενίζει για λίγο η Ψυχή κι έρχεται έτσι εγγύτερα στη Μεγάλη Αλήθεια. Μέσα από αυτή την ενόραση γνωρίζει πια ποιος είναι ο σκοπός και η αποστολή της. Για τα μάτια του ανθρώπινου σώματος μας υπάρχουν πολλοί έρωτες. Για την ψυχή μας, όμως, ο Μέγας Έρωτας είναι ο Θεός!
Από εκείνη τη στιγμή ένας είναι πια ο σκοπός της ζωής της: να ξαναβρεί τη χαμένη της ευτυχία. Πρώτα όμως πρέπει να τιμωρήσει τις αδελφές της. Στην πρώτη εξομολογείται πως ο Έρωτας έφυγε από κοντά της τάχα για να παντρευτεί εκείνη. Δεν χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να πειστεί η φθονερή αδελφή να παρατήσει τον άντρα της, και να ανεβεί στο βουνό και να γκρεμιστεί στα βράχια πιστεύοντας ως την τελευταία στιγμή πως θα τη σηκώσει, όπως και την άλλη φορά, ο Ζέφυρος. Με τον ίδιο τρόπο σκοτώνεται και η δεύτερη.
Σε αυτό το σημείο βλέπουμε μια πολύ σημαντική μεταβολή να συντελείται μέσα στην Ψυχή. Πρόκειται για ένα αποφασιστικό εσωτερικό ξεκαθάρισμα. Ο φόνος των δύο αδελφών συμβολίζει την ακύρωση του αυτοϋπονομευτικού μηχανισμού. Η Ψυχή "θανατώνει" τις αντιδραστικές φωνές μέσα της. Είναι πλέον αποφασισμένη να ακούει τη Μία Φωνή και να μην ξαναπαγιδευτεί σε διλήμματα και αμφιβολίες.
Ύστερα από την τιμωρία τους η Ψυχή ξενικά να βρει ξανά τον Έρωτα. Άδικα όμως παραδέρνει σε στεριές και θάλασσες.
Όταν εξαντλεί κάθε ελπίδα πια, όταν έχει ψάξει παντού, δεν της μένει παρά μόνο ένα μέρος να πάει: το παλάτι της Αφροδίτης. Εκεί, ελπίζει πως θα βρει τον γιο της θεάς, τον Έρωτα. Έτσι πέφτει ασυλλόγιστα στα χέρια της. Από καιρό άλλωστε η θεά είχε στείλει τον Ερμή να τη βρει και να την οδηγήσει με το καλό ή με το ζόρι μπροστά της. Από τη στιγμή αυτή αρχίζουν οι μεγάλες δοκιμασίες για την Ψυχή. Δυο έμπιστες δούλες της θεάς τη μαστιγώνουν αλύπητα. Τη μια τη λένε Θλίψη και την άλλη Έγνοια. Της βγάζουν τρίχα τρίχα τα μαλλιά, ενώ η Αφροδίτη η ίδια τη δέρνει και της σκίζει τα ρούχα.
Κάτι αντιφατικό μοιάζει να συμβαίνει εδώ. Η Αφροδίτη, η θεά του κάλλους και μητέρα του Έρωτα, είναι ουσιαστικά μια αγαθή θεότητα. Το κάλλος παραπέμπει στο καλό και κατ' επέκταση στο αγαθό. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν να είναι τόσο μοχθηρή; Εδώ ακριβώς πρέπει να τραβήξουμε μια γραμμή που θα ξεχωρίσει δυο διαφορετικές οπτικές γωνίες ή θα μας δείξει τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η μια του πλευρά ονομάζεται δοκιμασία, η άλλη ευκαιρία. Η κατάσταση αυτή, μας είναι αρκετά γνώριμη: πολλές φορές αντιμετωπίζουμε προκλήσεις και δυσκολίες στη ζωή για τις οποίες δυσφορούμε έντονα. Ύστερα, όμως, όταν η καταιγίδα έχει περάσει και τα πάντα έχουν γαληνέψει μπορούμε να διακρίνουμε πως ό,τι κάποτε μας φαινόταν δοκιμασία, ήταν στην ουσία οι πόνοι του τοκετού μιας νέας, καλύτερης πραγματικότητας. Έτσι λοιπόν η Αφροδίτη, που φαίνεται να τυραννά την Ψυχή, στην ουσία την εκπαιδεύει. Οι δοκιμασίες στις οποίες την υποβάλλει έχουν ως στόχο την ωρίμανση της και την ανάδειξη των κρυφών ταλέντων και ικανοτήτων της.
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΜΥΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Στην αρχή την προστάζει μέσα σε λίγες ώρες να ξεόιαλέξει από έναν τεράστιο σωρό καρπούς της γης το κάθε είδος -στάρι, παπαρουνόσπορο, κεχρί, ρεβίθια, φακή, κουκιά, κριθάρι- πρέπει να βάλει το καθένα χωριστά. Η Ψυχή καταφέρνει να τα βγάλει πέρα με τη βοήθεια των μυρμηγκιών. Την άλλη μέρα υποχρεώνεται να πάει να βρει και να φέρει το χρυσό μαλλί από τα άγρια πρόβατα του βουνού κι ύστερα να κουβαλήσει νερό από την πηγή τηςΣτύγας, που τη φύλαγαν νύχτα και μέρα δράκοι ακοίμητοι. Στις επικίνδυνες αυτές αποστολές της δεν έλειψαν οι παραστάτες: πρώτα το προφητικό καλάμι τη συμβούλεψε να μαζέψει με την ησυχία της τις τούφες από το μαλλί που άφηναν τα πρόβατα πάνω στα αγκάθια των θάμνων κι ύστερα ο αετός τον Δία που γέμισε το κανάτι με το νερό της Στύγας.
Η Αφροδίτη, λοιπόν, εκπαιδεύει την Ψυχή σε όλα τα επίπεδα της. Ξεκινώντας από το σωματικό επίπεδο, που συμβολίζεται από τους καρπούς της γης, της δίνει τη δυνατότητα της ορθής διάκρισης. Έχει μάλιστα ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι πρέπει να κάνει το ξεδιάλεγμα μέσα σε λίγο χρόνο. Μας υπενθυμίζει τη δύναμη της αποφασιστικότητας. Πρέπει να είμαστε σε θέση να κάνουμε τη σωστή εκλογή ταχύτατα γιατί διαφορετικά, υπάρχει ο κίνδυνος να μπούμε στην αμφιβολία και να αρχίσει το παζάρι με τον εαυτό. Αυτό το παζάρι που μας κάνει να μην μπορούμε να δώσουμε λύση σε βασανιστικά διλήμματα και αδιέξοδες καταστάσεις. Γρήγορη και όχι βεβιασμένη απόφαση ότι μέσα μας ηχεί η Μία Φωνή. Και πράγματι από τότε που η Ψυχή είχε σκοτώσει τις αδελφές της, μέσα της ηχούσε μόνο μια φωνή. Αυτό καλείται τώρα να το κάνει πράξη, δηλαδή να το εκδηλώσει. Κα τα καταφέρνει να περάσει με επιτυχία τη δοκιμασία. Αλλά δεν είναι μόνη της, έχει βοηθούς τα μυρμήγκια. Τα μυρμήγκια είναι πλάσματα της γης και γνωρίζουν πολύ καλά τους καρπούς της. Έχουν όμως και μια επιπλέον ιδιότητα: φτιάχνουν τις φωλιές τους μέσα της κι έτσι μετέχουν και των δύο κόσμων και του επίγειου και του υπόγειου. Γεννιούνται μέσα στις υπόγειες φωλιές τους όπως η ικανότητα της ορθής διάκρισης γεννιέται στον αφανή κόσμο του υποσυνειδήτου υπό την επίδραση της Μίας Φωνής. Όπως και τα μυρμήγκια όμως που βγαίνουν από τις φωλιές τους και κινούνται επάνω στη γη, έτσι και η εξωτερική ικανότητα πρέπει να εκφραστεί και στον εμφανή εξωτερικό κόσμο. Στην πραγματικότητα η Ψυχή δεν ξεδιαλέγει καρπούς αλλά σπόρους, επτά διαφορετικά είδη που τα ταξινομεί σωστά. Σε ένα άλλο επίπεδο θα μπορούσαμε να πούμε ότι ταξινομεί τα επτά ενεργειακά επίπεδα του σώματος της.
Εδώ έχουμε λοιπόν μια μύηση σε υλικό επίπεδο ή μια εκπαίδευση σε σωματικό. Ακολουθούν κατόπιν η διανοητική και συναισθηματική μύηση. Η διανοητική εκφράζεται από τη συλλογή του μαλλιού των χρυσών προβάτων. Τα πρόβατα αυτά έχουν σχέση με την ορθή, την αγαθή σκέψη. Εφόσον είναι τέτοια, είναι άριστη και γι' αυτό αντιπροσωπεύεται από το χρυσό, το άριστο μέταλλο από το οποίο είναι φτιαγμένο το μαλλί των προβάτων. Το προφητικό καλάμι που τη συμβουλεύει και τη βοηθά είναι άλλο ένα σύμβολο της Εσωτερικής Μίας Φωνής που την καθοδηγεί. Έτσι συντελείται και η διανοητική εναρμόνιση με τη συλλογή μόνο των άριστων σκέψεων. Κατόπιν ακολουθεί η συναισθηματική μύηση στα ύδατα της Στύγας. Και πάλι έχει βοηθό, στην προκειμένη περίπτωση τον αετό του Δία. Ο αετός αυτός πετάει μέχρι την κορυφή του Ολύμπου, όπου κατοικεί ο Δίας, δηλαδή η ανώτερη συνείδηση και είναι ο αγγελιαφόρος της. Έτσι βοηθά την Ψυχή να κάνει τη σωστή εκλογή και στο συναισθηματικό επίπεδο που σημαίνει να επιλέξει τα ανώτερα συναισθήματα. Έτσι έχει περάσει από τρεις μυήσεις ή τρία επίπεδα εκπαίδευσης, το υλικοσωματικό, το διανοητικό και το συναισθηματικό. Εκκρεμεί τώρα το τέταρτο επίπεδο, το πνευματικό.
Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ
Οι δοκιμασίες όμως και τα βάσανα της Ψυχής δεν τελειώνουν. Η Αφροδίτη τη στέλνει στον κάτω κόσμο να δανειστεί από την Περσεφόνη την αλοιφή της ομορφιάς, μιας και η δική της είχε τάχα τελειώσει. Αυτή τη φορά η Ψυχή έχει έρθει πια στα όρια της αντοχής της καθώς είναι αντιμέτωπη με την έσχατη δοκιμασία: πρέπει να κατεβεί ζωντανή στον Άδη! Η ατυχία της όμως δεν είχε όρια. Μόλις πήρε το βάζο με τη θεϊκή αλοιφή, θέλησε να δοκιμάσει και η ίδια το θαυματουργό φάρμακο. Τη στιγμή όμως που άνοιξε το βάζο, ένιωσε να την τυλίγει σαν αποπνικτικός καπνός ο Ύπνος και έχασε τις αισθήσεις της.
Ο κάτω, ο αφανής κόσμος, όπως είδαμε και με τα μυρμήγκια, είναι ο κόσμος του υποσυνειδήτου. Εκεί εισχωρεί τώρα η ψυχή, στον Άδη, για να κάνει το μεγάλο ξεκαθάρισμα στα βαθύτερα επίπεδα του εαυτού της. Πρόκειται για μια αυτοκάθαρση. Το καθαρό όμως είναι και ωραίο γι' αυτό και η Ψυχή φοράει και η ίδια την αλοιφή της ομορφιάς που φορούσαν οι θεές. Αυτό έχει συνέπειες όμως, μας λέει ο μύθος, γιατί ο Ύπνος βγαίνει σαν πυκνός καπνός και τυλίγει την Ψυχή. Αυτός ο ύπνος είναι ένας είδος αυτολησμονιάς. Πράγματι πρέπει να ξεχάσει το παρελθόν, τον πόνο, τα παράπονα της, τους φόβους της, όλα αυτά που αποτελούσαν την ταυτότητα του Εγώ. Πρέπει "να κοιμηθεί", δηλαδή να περάσει από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο σαν μια σταγόνα που επιστρέφει στα αιώνια ύδατα, χάνοντας τον εαυτό της για να τον ξανακερδίσει στην απεραντοσύνη του Θείου Ωκεανού.
Τα βάσανα της Ψυχής βρίσκονται πια στο τέλος τους. Αρκετά είχε δοκιμαστεί. Ο Έρωτας τρέχει κοντά στην Ψυχή, τη συνεφέρει και την οδηγεί στον Όλυμπο όπου γίνεται μεγάλη γιορτή για να τιμηθεί η γαμήλια ένωση του θεού με τη θνητή. Η Ψυχή γίνεται πια επίσημα γυναίκα τον και την ίδια ώρα της χαρίζεται η ΑΘΑΝΑΣΙΑ. Ύστερα από λίγο καιρό φέρνει στον κόσμο τον καρπό της αγάπης με τον Έρωτα. Ήταν ένα πανέμορφο κοριτσάκι που το βάφτισαν οι θεοί και του έδωσαν το όνομα Ηδονή.
Το τέλος του μύθου, μας δείχνει ότι όταν η Ψυχή είναι πια έτοιμη, όταν έχει φτάσει στο ανώτατο στάδιο αυτοτελειοποίησής της, μπορεί πια να ενωθεί με τον Μέγα Έρωτα. Και αυτή τη φορά η ένωση τους θα είναι πλήρης, ολοκληρωτική και επί ίσοις όροις.
Δεν θα συναντιούνται πια μόνο στο σκοτάδι γιατί η Ψυχή έχει κατακτήσει τη δυνατότητα να τον βλέπει στο φως της αφυπνισμένης της συνειδητότητας. Έτσι όλα τα θνητά της κομμάτια έχουν μετουσιωθεί. Έχει κατακτήσει πλέον την αθανασία. Η Οδύσσεια της είχε αίσιο τέλος και δρέπει πια τους γλυκούς καρπούς. Η Ηδονή, είναι ακριβώς αυτοί οι, ηδείς, γλυκοί καρποί. Να πως περιγράφει αυτή τη γλύκα της εσωτερικής κατάκτησης ο Νίκος Καζαντζάκης:
"Πάντα, (ίσο περνώ την αγωνία), μάχομαι
απελπίζομαι και φωνάζω.
Μα όταν πια σιμώνει η ώρα
Να δρέψω τον καρπό της άσκησης,
Γλύκα χύνεται στην καρδιά μου
Σιωπή κι ανάπαυση.
Κι αγάλια, χωρίς προσπάθεια,
Πότε σε όραμα, πότε στον ύπνο
Ή πηγαίνοντας στο δρόμο -κι έχοντας το νου μου αλλού- ;
Δέχομαι τη Λύτρωση".
Πότε έρχεται αυτή η ανάπαυση και λύτρωση; 'Όταν απαντηθούν όλα τα ερωτήματα και κατακτηθεί η γνώση. Ο Έρωτας ήταν τα ερωτήματα της Ψυχής. Η απάντηση ήταν η ΓΝΩΣΗ της αληθινής της φύσης, δηλαδή η αθανασία και η Θεία Αιωνιότητα.